آموزش سواد مالی به کودکان

به گزارش سایت دیده بان ایران ؛پژوهش‌ها در حوزه سواد مالی نشان می‌دهد هر چه سنی که گفتگو با کودک درباره امور مالی را آغاز می‌کنیم کمتر باشد، رفاه مالی احتمالی او در آینده بیشتر خواهد بود. یک پژوهش‌ در دانشگاه کمبریج نیز نشان می‌دهد تا سن هفت سالگی بخش زیادی از عادت‌های مالی و رفتار مدیریت پول در کودکان شکل می‌گیرد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت خانواده نقش مهمی در سواد مالی کودکان ایفا می‌کند.

مفهوم سواد و باسواد بودن در طول سال‌ها و برای نسل‌های مختلف متفاوت بوده است. برای نسل‌های قدیمی‌تر هرکس که به مکتب می‌رفت و توانایی خواندن و نوشتن را پیدا می‌کرد باسواد تلقی می‌شد. سازمان یونسکو به تنهایی تاکنون چهار تعریف از سواد ارائه کرده است.

در تعاریف اول و دوم باسواد کسی است که توانایی خواندن و نوشتن به زبان مادری، کار با رایانه و تسلط به یک زبان خارجی را دارا باشد. در تعریف سوم فرد باسواد باید از دوازده مهارت از جمله مهارت یا سواد مالی برخوردار باشد.

سواد مالی به معنای در اختیار داشتن دانش و مهارت‌هایی است که به فرد امکان می‌دهد امور مالی خود را درک کند و تصمیمات مالی آگاهانه بگیرد. این مهارت شامل توانایی درک درست از انتخاب‌های مالی، برنامه‌ریزی برای آینده، خرج کردن عاقلانه پول، آمادگی برای مواجهه با بحران‌های مالی (مانند از دست دادن شغل یا ورشکستگی) و پس‌انداز صحیح است.

وقتی از آموزش امور مالی به کودکان صحبت می‌کنیم، منظور ما آموزش تئوری نیست بلکه این آموزش در بستر زندگی و تجربیات روزانه مانند خرید کردن و... صورت می‌گیرد.

آموزش سواد مالی به کودکان پنج مورد را دربرمی‌گیرد: درآمد ، مخارج یا هزینه کردن، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و بخشش است.

درآمد

کودکان به ندرت تلاش ما برای بدست آوردن پول را می‌بینند، آن‌ها فقط می‌بینند که ما با استفاده از پول نقد یا کارت اعتباری خرید می‌کنیم. برای آموزش مفهوم درآمد به کودکان می‌توان از پول توجیبی استفاده کرد؛ زیرا آن‌ها منبع درآمدی ندارند.

به کودک خود توضیح دهید برای داشتن پول باید کار کنید و در قبال آن به شما پول می‌دهند. می‌توانید شغل خودتان و سایر شغل‌ها در جامعه را به کودک‌تان معرفی کنید. همچنین می‌توانید او را یک روز با خود به سرکار ببرید.

مخارج

برای تامین نیازهای روزانه خود نیاز به صرف پول داریم. خرج کردن هوشمندانه از مهارت‌های مالی اساسی است که باید به فرزندان خود آموزش دهیم. برای این کار تفاوت میان خواسته‌ها و نیازها را به آن‌ها آموزش دهید. نیازها شامل اقلام ضروری (مانند نان) است که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت و خواسته‌ها شامل مواردی است که می‌توان بدون آن‌ها زندگی کرد.

لیست خرید راه خوبی است که کودک یاد بگیرد میان خواسته‌ها و نیازها تفاوت قائل شود.

پس انداز

وقتی کودکتان از شما تقاضای اسباب بازی کرد، می‌توانید از این موقعیت برای آموزش پس‌انداز استفاده کنید. به او پیشنهاد کنید پول توجیبی یا پول‌های مناسبتی خود را پس‌انداز کند و آن اسباب بازی را بخرد. با این حال مراقب باشید کودک از رسیدن به هدفش دلسرد نشود. برای اینکار می‌توانید به او پیشنهاد دهید شما بخشی از هزینه خرید اسباب بازی مورد نظر را تقبل می‌کنید.

در سن‌های پایین‌تر (کمتر از دوازده سال) پس‌انداز بلند مدت برای کودکان سخت است، به همین خاطر با پس‌انداز برای اهداف کوتاه مدت (خرید خوراکی مورد علاقه) شروع کنید. پس‌انداز گروهی با استفاده از یک قلک خانوادگی برای رسیدن به یک خواسته مشترک نیز می‌تواند کمک کننده باشد.

سرمایه‌گذاری

خوب است بچه‌ها بدانند سرمایه‌گذاری مهارتی است که هر کس بدون توجه به پیشینه مالی و شغلی خود می‌تواند در آن مهارت کسب کند. هدف از آموزش سرمایه‌گذاری آشنایی با رویه‌های سرمایه‌گذاری است. با این حال توجه داشته باشید برای خردسالان درک مفهوم آینده دشوار است و آموزش جدی این مورد باید بعد از ده یا دوازده سالگی باشد.

بخشش  

کودکان نه با گفتار بلکه با رفتار ما یاد می‌گیرند. اگر می‌خواهید کودکتان بخشنده باشد باید خودتان رفتار بخشنده‌ای با دیگران داشته باشید. به عنوان مثال می‌توانید در فعالیت‌های خیرخواهانه محل زندگی خود شرکت کنید و با این کار کودک‌تان را در معرض مشاهده کار خیر قرار دهید.

 مسئله مهم دیگر این است که به هیچ وجه کودک را وادار نکنید از پول توجیبی یا اسباب بازی‌های خود به دیگران ببخشد. او باید این کار را با علاقه و رضایت خاطر انجام دهد. اصراری به این مسئله نداشته باشید و فقط در صورتی که خود او خواست بپذیرید.

پول توجیبی

پول توجیبی یکی از روش‌هایی است که می‌توان به کمک آن سواد مالی را به کودک آموخت. شما بخشی از پولی را که برای کودک‌تان خرج می‌کنید، مستقیما به او واگذار می‌کنید تا به این وسیله به او بودجه‌بندی و درک از درآمد را آموزش دهید. با دادن پول توجیبی می‌توانید به او آموزش دهید که بیست درصد از درآمد معمولا به پس انداز و باقی مانده آن به هزینه‌هایی اختصاص دارد که شما آن را به فرزندتان واگذار کرده‌اید و نیز مواردی مثل سرمایه‌گذاری یا بخشش.

میزان پول توجیبی به عوامل مختلفی مانند سن کودک، درآمد شما، اهدافی که از پول توجیبی مشخص کرده‌اید و نیز محیط اجتماعی کودک دارد.

پول توجیبی را به صورت چند روز یکبار، هفتگی، دو هفته یکبار یا ماهانه پرداخت کنید. پول توجیبی چند روز یکبار برای کودکان زیر پنج سال برای شروع است و بعد از گذشت مدتی (۶ ماه) آن را به هفتگی تغییر دهید. پول توجیبی ماهانه برای کودکان زیر ده سال مناسب نیست؛ چرا که تحمل آن‌ها کم است.

 درخصوص پول توجیبی دو نکته را فراموش نکنید:

• از پول توجیبی برای تشویق کودکان به انجام کار خوب (کسب نمرات خوب در مدرسه یا انجام مسئولیت‌هایی در خانه) استفاده نکنید.
• از پول توجیبی به عنوان ابزاری برای تنبیه استفاده نکنید. این کار راه انداختن بازی قدرت است و رابطه میان والدین و فرزندان را از میان می‌برد. همچنین ترس از دست دادن پول توجیبی ممکن است کودک را دروغگو بار بیاورد.

در چهارمین و جدیدترین تعریف یونسکو از سواد، توانایی ایجاد تغییر، ملاک باسوادی قرار گرفته است؛ یعنی شخصی باسواد تلقی می‌شود که بتواند با بهره‌گیری از دانسته‌ها و مهارت‌های خود، تغییری در زندگی‌اش ایجاد کند. اگر با آموزش سواد مالی بتوانیم در این راه کمکی به فرزندان‌مان بکنیم، چه بسا بتوانیم کمی از نگرانی خود را در خصوص آینده آن‌ها کاهش دهیم.