نگرانی از مرگ آرام تخت جمشید
رییس گروه آب‌زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گفت: دشت مرودشت در اطراف تخت‌جمشید و نقش‌رستم، طی ۲ سال اخیر ۲۱ سانتی‌متر فرونشست داشته است.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ مدتی است که کارشناسان وجود شکاف‌های عمیق در اطراف نقش رستم و تخت‌جمشید را گزارش کرده‌اند.
نظر اولیه گروه حدوداً ۱۵نفره اساتید دانشگاه شیراز که پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت‌ماه سال جاری مشاهده کردند و بررسی اولیه‌ای از این محوطه باستانی داشتند، این بود که «بخشی از آنچه در نقش‌رستم رخ داده، فروشُست بوده است، همچنین در محوطه رانش اتفاق افتاده است. از طرفی، اثرات فرونشست‌های گسترده طی سال‌های گذشته در دشت مرودشت، در این محوطه به‌دلیل ضعف و سستی خاک، بیشتر بوده است». علیرضا عسگری چاوردی؛ مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید گفته است: «خاک در محوطه نقش‌رستم سُست است و آب به آن نفوذ کرده است.»
در رابطه با این موضوع، ایمان انتظام سلطانی؛ رییس گروه آب‌زمین‌شناسی این سازمان اظهار کرد: فرونشست معمولاً در مرکز دشت مرودشت جایی که زیرساخت اصلی سازه‌های هخامنشی قرار دارد، زیاد بوده و در نواحی که به کوه می‌رسیم، فرونشست کمتر شده اما شکاف‌هایی ایجاد می‌شود که باعث ایجاد شکل نامتقارن شده است، بنابراین شکاف‌های زیادی در مرز سنگی سازه‌های هخامنشی مثل تخت‌جمشید یا نقش‌رستم با بخش خاکی آن که همان دشت مرودشت است، وجود دارد.
وی ادامه داد: در دشت‌هایی که کشاورزی در آن انجام می‌شود و رودخانه‌ای کنار آن نیست، برای تأمین آب کشاورزی از آب‌های زیرزمینی برداشت می‌شود، به‌ویژه در دشت‌های ممنوعه که به‌دلیل افت سطح آب‌های زیرزمینی، حفر چاه‌های آب جدید امکان‌پذیر نیست.
رئیس گروه آب‌زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در پاسخ به این پرسش؛ آیا فرونشست‌های دشت مرودشت به تخریب سازه‌های هخامنشی منجر می‌شود یا نه؟ توضیح داد: فرونشست در مناطق سنگی نه رخ می‌دهد نه پیشرفت می‌کند. شکاف‌های پیش‌آمده در قسمت خاکی دشت یعنی بخش‌هایی نزدیک به نقش‌رستم یا تخت‌جمشید هستند اما نکته حائز اهمیت این است که بارندگی باعث می‌شود شکاف‌هایی که بین دشت و کوه به وجود می‌آید، فرسایش خندقی پیدا کند و به‌مرور زمان بزرگ‌تر شود.
وی در ادامه تأکید کرد: شسته‌شدن این شکاف‌ها و فرسایش خندقی ناشی از آن، به قسمت‌هایی از آثار تاریخی که در بخش خاکی واقع شده‌اند مثل کعبه زرتشت در نقش‌رستم، تأثیر منفی می‌گذارد، متأسفانه هرسال با شروع فصل بارش عمیق‌تر شدن شکاف‌ها بیشتر می‌شود.
انتظام سلطانی درخصوص راهکارهای احتمالی مقابله با این پدیده گفت: راهکار کوتاه‌مدت شیوه‌های مهندسی مانند تزریق سیمان در شکاف و یا دورکردن آب از آن است که همگی راه‌حل‌های موقتی محسوب می‌شوند اما نکته اصلی اینجاست که دشت مرودشت باید به حالت تعادل آبی برسد و بیشتر از ورودی از آن برداشت آبی نشود. در دو سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ دشت مرودشت چیزی بین ۲۱ تا ۲۵ سانتی متر فرونشست داشته است و این در حالی است که در یک بازه ۹ساله از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ حداکثر نشست‌ها تجمعی بوده است که میانگین آن در مرودشت به ۱۰۰ سانتی‌متر می‌رسد.
