قاضی به طور موقت کفالت کودک معتاد را به بهزیستی واگذار می کند/ تا زمانی که خانواده و کودک فرآیند ترک اعتیاد را طی نکرده باشند، کودک به خانواده خود بازگردانده نمی شود

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران؛ تولد نوزاد و یا کودک مسموم به مواد مخدر، از آسیب های اجتماعی است که از فقر و اعتیاد ریشه گرفته و اعتیاد زوجین، مکملی می شود برای اینکه زندگی یک کودک را نابود کنند. این نابودی تا جایی پیش می‌رود که یک مادر حاضر می‌شود جنینی را که 9 ماه در رحم خود نگه داشته است را به مواد مخدر مبتلا کند و برای رفع خماری خود حس مادر بودن را فراموش می کند و این اقدام انتهای پوچی ناشی از مصرف مواد مخدر است.

نوزادی که پیش از آنکه پا به این دنیا بگذارد و بتواند انتخابی داشته باشد اعتیاد را به عنوان سرنوشت همراه خود دارد «اعتیاد مادرزادی»؛ انتشار این  اخبار از تلخی و سیاهی اعتیاد نمی‌کاهد و راهی برای درمان این کودکان باز نمی‌کند اما راه چاره چیست؟ آیا چاره ای برای این کودکان اندیشیده می شود تا این اعتیاد خانوادگی خود را به فرزندان خود در آینده انتقال ندهند!؟ شاید وقت آن رسیده باشد که از پدیده اعتیاد پیشگیری شود و این امر به همت مسوولان و فرهنگ‌سازی در جامعه را هم طلب می‌کند.

حسین اسدبیگی، رئیس اورژانس اجتماعی کشور، درگزارشی، آماری تکان‌دهنده‌ای از مسمومیت کودکان و نوزادان با مواد مخدر را اعلام کرد که آماری که از شناسایی 780 نوزاد و کودک مسموم‌شده با موادمخدر تنها در 9 ماهه اول سال 95 خبر ‌داد؛ بیش از نیمی از این کودکان با اعتیاد به دنیا آمدند و بخش دیگری در ماه‌ها و سال‌های ابتدایی عمرشان، درگیر اعتیاد شده اند.

به گفته او، با دستور قضایی 281 نفر از این کودکان و نوزادان به بهزیستی تحویل داده شدند، 450 نفر به خانواده شان بازگردانده شدند و کفالت 36 نفر آن‌ها نیز به علت عدم صلاحیت والدین به اقوامشان واگذار شد و 13 نفر نیز فوت شدند و همچنین چهار استانی که بیشترین آمار نوزادان مسموم با موادمخدر داشتند، به ترتیب تهران، کرمان، کرمانشاه و خراسان‌جنوبی بودند.

*رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران: تا زمانی که خانواده کودک اصلاح نشده باشد، کودک به خانواده خود باز گردانده نمی شود

سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در پاسخ به این سوال که تعدادی از این کودکان  به بهزیستی منتقل می شوند و به تعدادی از این کودکان هم حکم برگشت به خانواده  صادر می شود، آیا ممکن نیست که این کودکان دوباره در کنار خانواده هایشان به اعتیاد مبتلا شوند، به خبرنگار دیده بان ایران گفت: قاضی به طور موقت کفالت کودک را به بهزیستی واگذار می کند تا خانواده کودک اصلاح شوند و تا زمانی که خانواده و کودک فرآیند ترک اعتیاد را طی نکرده باشند، کودک به خانواده خود بازگردانده نمی شود.

موسوی چلک خاطر نشان کرد: زمانی که کودک فرآیند درمان را می گذراند، طبیعتا باید حمایتی ویژه تر برای آن کودک قائل شد و این حمایت را فقط خانواده می تواند از کودک داشته باشد تا در هنگام ترک اعتیاد دچار خلاء عاطفی نشود، البته این در صورتی است که خانواده شرایط لازم برای حمایت از فرزند خود را داشته باشد.

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران افزود: مبحث اعتیاد موضوع بسیار پیچیده ای است که افزایش و یا کاهش مبتلایان به آن به چندین مسئله دیگر مربوط می شود و به اعتقاد بنده حسایست از نگاه امنیتی به اعتیاد بسیار کمتر شده و مراجعه کننده ها برای ترک بیشتر شده اند و مراکز ارائه خدمات ترک اعتیاد هم بسیار گسترش پیدا کرده و در حال حاضر فردی که به اعتیاد مبتلا است به راحتی می تواند این مسمومیت را کنار بگذارند و زندگی خود باز گردد.

وی همچنین اظهار کرد: یکی از موضوعات بسیار مهم امروز کشور؛ آمار افزایش اعتیاد کودکانی است که متاسفانه روز به روز هم در حال افزایش یافتن است  و باید برای پیشگیری، حمایت و درمان این آسیب اجتماعی برنامه هایی در نظر گرفته شود و همچنین برای درمان به موقع اعتیاد راهکاری اندیشیده شود تا این آسیب اجتماعی بیش از این به کودکان آسیب نزند.

موسوی چلک در پایان تصریح کرد: 384 نوزادی که با مواد مخدر متولد شده اند، از راه جنین و مادر به اعتیاد دچار شده اند و باید وزارت بهداشت و درمان اقداماتی را در خصوص ترک اعتیاد مادران در نظر بگیرند بلکه در سال آینده کاهش آمار نوزاد متولد شده را شاهد باشیم.

گاهی کودکان آزار دیده سوگند رازداری می خورند که چیزی بازگو نکند/ بسیاری از کودک آزاری های جنسی به علت عدم آگاهی والدین و کودک صورت می گیرد

حمیرا ورمقانی: «کودکانی که در طول زندگی مورد آزار قرار می گیرند تبعات بسیاری را در زندگی تجربه می کنند. نکته حائز اهمیت این است که این تبعات منحصر به دوران کودکی نیست بلکه این کودکان در بزرگسالی نیز تبعات منفی بیشماری را با خود حمل می کنند.»

به گزارش خبرنگار پایگاه تحلیلی خبری دیده بان ایران؛ حمیرا ورمقانی روانشناس بالینی؛ یکی از خطرات بالقوه در مورد کودکان را کودک آزاری دانست و دوران کودکی را از لحاظ ساختن ابعاد مهم شخصیت و سلامت روانی، جزء مهم ترین دوران زندگی افراد دانست و گفت: دوران کودکی، دورانی  است که اگر خوب پایه گذاری نشود، بسیاری از مشکلات را در ادامه زندگی، حتی تا لحظه مرگ افراد برایشان ایجاد می کند. از این رو این دوره از زندگی فرزندان، توجه، تلاش و انرژی بیشتری را از والدین می طلبد. قبل از ورود به مبحث مهم کودک آزاری بهتر است به طور مختصر به دو موضوع فرزند پروری و تربیت جنسی کودکان اشاره ای شود.»

وی ادامه داد: «آنچه در کودک آزاری بسیار مطرح است سَبک فرزند پروری است. وقتی رابطه والدین با کودک صمیمانه نباشد، در صورتی که والدین یا سلطه گر و مستبد و یا زیادی راحت گیر و به عبارت عامیانه بی خیال باشند، احتمال آزار کودک بسیار بیشتر از زمانی است که والدین اصول و سبک فرزندپروی مناسب و با جراتی داشته باشند.»

این روانشناس معتقد است: «سبک فرزند پروی مناسب می تواند مانع آسیب دیدن کودک چه توسط خود والدین و چه توسط دیگران شود. همچنین زمان هایی که کودک دچار آزار و آسیب مخصوصا از لحاظ جنسی می شود، چنانچه سبک و رابطه والدین با کودک صمیمانه و عاری از هرگونه ترس و اضطرابی باشد، کودک راحت تر به بازگو کردن وقایعی می پردازد که بر او گذشته است. اما اگر رابطه با والدین مختل، نامناسب و پرتنش باشد کودک از بازگو کردن آسیب ها خودداری می کند و همین امر موجب استمرار و شدت گرفتن بیشتر آزارها می شود.»

ورمقانی در پاسخ به این سوال که پرداختن به نحوه آموزش جنسی در بین کودکان را چقدر لازم و ضروری می دانید هم گفت: «گفت وگو با فرزندان در مورد روابط جنسی و مراقبت از خود یکی از مهمترین وظایف والدین است. لازم است پدر و مادرها با ایجاد جوی مثبت که در آن بتوان با کودک در مورد مسایل جنسی بحث و صحبت کرد، به آموزش این گونه مسائل بپردازند. متاسفانه بسیاری از والدین از چنین بحث هایی اجتناب و یا آن را به تعویق می اندازند.»

وی خاطر نشان کرد: «گفت و گو در مورد مسائل جنسی شاید هم برای والدین و هم برای کودکان چندان مطلوب نباشد. اما والدین باید با نیازها و کنجکاوی های کودکان آشنا و اطلاعات را به شیوهای مناسب که  در دایره درک و فهم کودک بگنجد، به آنها منتقل کنند. بهتر است والدین با شناخت مراحل رشد کودکان، واقعیت‌ها و آداب تربیتی را متناسب با فرهنگ و جامعه‌ی خود به کودکان آموزش دهند. فراموش نکنید آموزش زودهنگام موجب اضطراب و دلهره در کودکان می شود و بهداشت روانی کودک را خدشه دار می کند. همچنین آموزش دیرهنگام هم نمی تواند شما را به هدفتان برساند و ممکن است مفید نباشد. نکته ای که در کودک آزاری بسیار اهمیت دارد این است که اگر پدر و مادر یاد بگیرند که چگونه به سوالات جنسی فرزندان خود پاسخ‌ دهند، می‌توانند مانع بزرگی را از سر راه کودک آزاری، سواستفاده جنسی، سرکوب جنسی و مخفی کاری کودکان بردارند. فراموش نشود که بسیاری از این کودک آزاری های جنسی به علت عدم آگاهی والدین و کودک صورت می گیرد. گاهی هم خوش بینی زیاد والدین از این موضوع که فلانی فامیل است و اتفاقی نمی افتد منجر به این حوادث درناک می شود.»

این دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی بالینی اظهار کرد: «استفاده عمدی از قدرت، زور، تهدید یا نیروی جسمانی علیه کودک توسط یک فرد یا یک گروه که به سلامتی، حیات، رشد وعزت نفس کودک لطمه بزند یا احتمال صدمات بعدی را افزایش دهد کودک آزاری می گویند.»

ورمقانی با اشاره به اینکه کودک آزاری توسط چه کسانی انجام می شود، گفت: «بسیاری از اوقات دیده شده که مادری فرزندش را به هر دلیلی دعوا و یا تنبیه می کند بی آنکه از آثار رفتارش آگاه باشد. این چنین رفتاری، نوعی کودک آزاری است که گاها ناخواسته و بدون آگاهی از عواقب آن انجام می شود. این نمونه رفتار در خانواده هایی بیشتر رویت می شود که تمایل دارند کودک را آن طور که خود تشخیص می دهند و درست می دانند تربیت کنند. مثلا اصرار شدیدی دارند که کودک منضبط بوده و یا درست و بدون اشتباه رفتار کند. نمی توان با اطمینان اذعان کرد که کودک آزاری در طی سال های گذشته افزایش یافته اما اگر مبنای میزان کودک آزاری را بر اساس میزان گزارش ها به مراکز مشاوره ها بدانیم، باید بگویم که بله میزان آن در سال های گذشته متاسفانه رشد چشمگیری داشته است. از منظری دیگر، انجام و عدم انجام هر گونه رفتاری را که موجب آسیب روانی و جسمی در کودک شود می توان کودک آزاری تلقی کرد. کودک آزاری معمولا توسط بزرگسال صورت می پذیرد. یعنی هر گاه دو کودک در حال آزار و اذیت همدیگر بوند، نباید آن را کودک آزاری تلقی کرد. شدت آسیبی که به کودک وارد می شود می تواند از خفیف تا شدید در نوسان باشد.»

ورمقانی ادامه داد: «مهمترین مسئله، این است که کودک آزاری صرفا این نیست که به لحاظ جنسی با کودک ارتباط برقرار کرد. این رفتار فقط یکی از انواع کودک آزاری است. آسیب به کودک و آزار او می تواند به شکل، جسمی، عاطفی، کلامی، جنسی، عدم توجه، بهره کشی، عدم رسیدگی به کودک و نظایر آن باشد. کودک آزاری موضوعی بسیار وسیع و گسترده است که نیازمند توجه خاص خانواده ها نسبت به این موضوع است.»

این روانشناس خاطر نشان کرد: «افراد دسته بندی های متفاوتی را از کودک آزاری دارند، اما کودک آزاری به کودک آزاری جسمی، کودک آزاری جنسی، کودک آزاری روانی، کودک آزاری ناشی از غفلت یا مسامحه، کودک آزاری جسمی تقسیم می شود.»

وی همچنین ادامه داد: در این حالت کودک مورد آزار فیزیکی و عمدی والدین یا اطرافیان قرار می‌گیرد در این نوع کودک آزاری، خشونت معمولاً توسط دست و یا ابزار صورت می‌گیرد که موجب آسیب رساندن به سلامت کودک، خطر مشکلات جسمانی، نقص کامل کودک می شود و انواع آزار جسمی کتک زدن، گاز گرفتن، سوزاندن، خفه کردن و ... می باشد.

ورمقانی خاطر نشان کرد: کودک آزاری جنسی شامل برقراری رابطه جنسی با کودک که در آن به زور متوسل می شوند و با عدم رضایت کودک همراه است و از مهمترین علت های اینکه چرا کودکان آزار جنسی تجربه شده را بیان نمی کنند و آنها استرس دارند که نکند والدینم مرا تنبیه کنند و از آنجایی که اکثر این آزارها توسط افرادی از خانواده کودک انجام می شود، گاهی کودکان سوگند رازداری می خورند که چیزی بازگو نکند و حتی گاهی کودک نگران است کسی حرفش را باور نکند، می توان به اینها اشاره کرد.

این روانشناس با اشاره به کودک آزاری روانی یا عاطفی اشاره ای کرد و اظهار داشت: «این نوع کودک آزاری به روش ها و الگوهای مراقبت از کودک مربوط است که در آن والدین یا مراقبین، محیط مناسب و لازم برای رشد کودک را فراهم نمی کنند. این نوع کودک آزاری ممکن است گاهی عمدی و گاهی غیرعمدی باشد. در نوع غیر عمدی، والدین از نتیجه کار خود اطلاع و آگاهی ندارند و یا گاهی والدین می دانند رفتارشان منفی است اما از شدت تبعات آن اطلاع درستی ندارند.»

وی ادامه داد: «کودک آزاری عاطفی و انواع سلطه طلبی، جنجال مداوم، گوش ندادن به کودک که به آن برخورد خاموش هم می گویند، محدود کردن بیش از حد فعالیت های کودک، دست کم گرفتن کودک و توانایی هایش، تحقیر کردن، تهدید کردن، تبعیض، تمسخر، محرومیت از محبت، عدم دریافت توجه کافی، و سایر رفتارهای خشونت آمیز غیرفیزیکی.»

ورمقانی افزود:«کودک آزاری ناشی از غفلت، مسامحه و غفلت عبارت است از کوتاهی در مراقبت مسئولانه والدین از کودک در جهت فراهم کردن مراقبت فیزیکی و نظارت کافی بر رشد کودک. غفلت ممکن است هم به صورت جسمی و هم به صورت روانی اتفاق بیفتد، وقتی به نیازهای عاطفی کودک توجهی نشود، تبعات روانی حاصل می شود و هر گاه غفلت از نیازهای فیزیکی مثل غذا، پوشاک، در معرض خطر قرار دادن کودک، عدم مراقبت های بهداشتی، اتفاق بیفتد، تبعات جسمی جلوه پیدا می کند.»

وی خاطر نشان کرد: « کودکانی که در طول زندگی مورد آزار و اذیت قرار می گیرند، تبعات بسیاری را در زندگی تجربه می کنند. نکته حائز اهمیت این است که این تبعات منحصر به دوران کودکی نیست بلکه این کودکان در بزرگسالی نیز تبعات منفی بیشماری را با خود حمل می کند؛ مشکلات تحصیلی، فردی، روانی، رفتاری، شغلی، عدم اعتماد در برقراری روابط بین فردی، اعتماد به نفس پایین، داشتن خلق منفی و یا خلق پایین، تجربه همیشگی اضطراب، احساس گناه، عذاب وجدان، مقصر بودن و شرمساری، احساس تنهایی، خواب نامنظم و بدون کیفیت، انتظارات بیش از حد از خود و دیگران، خشم نسبت به اطرافیان، عدم داشتن مهارت همدلی، دیدگاه منفی به ازدواج و فرزند پروری، مخفی کردن خود زیر لوای کمال گرایی، کنترل گری و تحقیر گری، داشتن هر گونه ارتباط نامتعادل و نامناسب (شغلی، تحصیلی و روابط بین فردی)، ایجاد اختلالات و حالات روانی، محتاج عشق و تایید، دوری از مردم، خود آزاری و دیگر آزاری و کودک آزاری، کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس و در نهایت افکار مرتبط با مرگ و خودکشی.»