صادرات سرطان از زنجان به دلیل ورود شیرابه پسماندهای «روی» به اراضی کشاورزی/ دپوی بیش از ۱۰ میلیون تن پسماند ناشی از تولید روی در یک منطقه

 دیده‌بان ایران- محمدحسین خودکار: «محمد محمودی»، فعال محیط‌زیست‌ استان زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان ایران با اشاره به سفر امروز و فردای رئیس‌جمهور، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست و سایر اعضای هیات دولت به استان زنجان، درباره مهمترین مشکلات زیست‌محیطی این استان که باید مورد توجه مسئولان دستگاه اجرایی قرار گیرد، توضیح داد: موضوع احداث بی‌رویه سدهای جدید در استان زنجان یکی از مهمترین چالش‌های زیست‌محیطی استان در سال‌های اخیر بوده است که بسیار مورد انتقاد فعالان حوزه محیط‌زیست‌ منطقه قرار دارد. در این میان به‌ویژه می‌توان به سدهای «مراش»، «مشمپا» و «بلوبین» اشاره کرد که نام آنها در فهرست تحقیق و تفحص مجلس از عملکرد وزارت نیرو در حوزه سدسازی و طرح‌های انتقال آب نیز ذکر شده است.

وی افزود: با وجود این که ابهامات زیادی حتی برای برخی نمایندگان مجلس درباره احداث سدهای جدید در استان زنجان وجود دارد، اما وزارت نیرو همچنان نسبت به ساخت این سدها مصر است. این در حالی است که بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که برخی شروطی که سازمان محیط‌زیست در زمان تایید گزارش ارزیابی زیست‌محیطی و صدور مجوز برای این سدها تعیین کرده، در فرآیند احداث آنها رعایت نشده است؛ اما متاسفانه به دلیل تفکر سازه‌محور حاکم بر تصمیم‌سازان استان و کشور، تلاش برای احداث این سدها همچنان ادامه دارد. با این حال، از رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌خواهیم که در سفر امروز و فردای خود به استان زنجان، حتما از پروژه‌های سدسازی‌ بی‌رویه استان بازدید کند و جلوی تخریب محیط‌زیست در این پروژه‌ها را که بخشی از آنها در مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان قرار گرفته است، بگیرد.

توسعه قنات‌ها بیش از سدسازی‌های بی‌رویه به حفظ منابع آبی کمک می‌کند

محمودی با تاکید بر این که کاهش بارندگی و خشکسالی‌های ناشی از تغییرات اقلیمی در کنار سوءمدیریت منابع آبی باعث شده است که استان زنجان نیز مانند استان همدان از یکی از استان‌های پرآب کشور به منطقه‌ای دارای کم‌آبی مزمن تبدیل شود، اظهار داشت: در شرایطی که وضعیت آبی استان زنجان اصلا مناسب نیست، نباید با احداث سدهای جدید به تشدید خطاهای پیشین در مدیریت منابع آبی و دشوارتر شدن شرایط استان از نظر کم‌آبی و احتمال بدتر شدن وضعیت در سال‌های آینده دامن بزنیم؛ بخصوص که استان زنجان از جمله تولیدکنندگان عمده محصولات کشاورزی برای مصرف مردم در دیگر مناطق کشور محسوب می‌شود و تشدید مشکلات ناشی از کم‌آبی در استان می‌تواند امنیت غذایی سراسر کشور را به خطر بیندازد.

فعال محیط‌زیست‌ استان زنجان ادامه داد: تاکید بر سدسازی‌های بی‌رویه ناشی از حاکم شدن تفکر سازه‌محور در میان تصمیم‌سازان ارشد کشور در بحث مدیریت منابع آبی و همچنین به دلیل رانت و منافع مالی است که در فرآیند اجرای پروژه‌های سدسازی به برخی افراد و شرکت‌ها می‌رسد. همچنین تبلیغات انتخاباتی از دیگر مسائلی که به صدور مجوز برای سدسازی‌های بی‌رویه در استان زنجان و سایر مناطق کشور دامن زده است و در بسیاری از موارد شاهد آن هستیم که مردم به‌جای این که به افرادی رای بدهند که برای حفظ محیط‌زیست و منابع آبی برنامه دارند، در انتخابات مجلس و سایر انتخابات‌ها، آرای خود را به سبد کسانی می‌ریزند که برای توسعه پروژه‌های سازه‌محور از جمله سدسازی‌های بی‌رویه شعار می‌دهند.

محمودی با تاکید بر این که سدسازی‌های بی‌رویه در بسیاری از کشورهای جهان منسوخ شده است، خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین آسیب‌های ناشی از سد‌سازی‌های متعدد این است که وقتی ما آب را پشت مخازن بسیار بزرگ سدها جمع می‌کنیم، عملا کاری می‌کنیم که حجم زیادی از آبی که می‌تواند زیر زمین ذخیره شود و بعدا به تامین آب شرب و کشاورزی کمک کند، بر اثر تبخیر شدن به هدر برود. این در حالی است که از گذشته ایرانیان یاد گرفته بودند که هم برای پر نگه داشتن سفره‌های آب زیرزمینی و جلوگیری از فرونشست زمین و هم برای ذخیره‌سازی بهتر و بهره‌برداری بهینه از منابع آبی، از قنات استفاده کنند و امروزه ثابت شده است که همان توسعه قنات‌های قدیمی بسیار بیشتر از سدسازی‌های بی‌رویه می‌توانند به حفظ منابع آبی کمک کنند.

وی همچنین یادآور شد: متاسفانه فرهنگ‌سازی نادرست صورت‌گرفته در سال‌های گذشته باعث شده است که بسیاری از مردم بخصوص کشاورزان به اشتباه گمان کنند که سدسازی می‌تواند به تامین آب مورد نیاز آنها کمک کند، حال آن که آبخوان‌داری و ذخیره‌سازی آب در سفره‌های آب زیرزمینی، در بلندمدت بسیار بیشتر از سدسازی به نفع مدیریت بهینه منابع آبی خواهد بود. البته شیوه صحیح مدیریت آب با توجه به شرایط اقلیمی مناطق مختلف فرق می‌کند و نمی‌توان سدسازی را به طور کل نفی کرد، ولی فعالان محیط‌زیست مخالف سدسازی‌های بی‌رویه هستند و باید دانش مردم را به حدی بالا برد که دیگر رای خود را به صندوق کسانی نریزند که با شعار سدسازی، به کم‌آبی در سال‌های آتی دامن می‌زنند و آینده را از آنها و فرزندانشان می‌گیرند.

دپوی غیربهداشتی پسماندهای ناشی از تولید «روی» در روستای سردهات زنجان

محمودی با تاکید بر این که یکی از اساسی‌ترین معضلات زیست‌محیطی استان زنجان، دپوی غیربهداشتی پسماندهای واحد‌های تولید «روی» استان در روستای سردهات از توابع بخش زنجان‌رود شهرستان زنجان است، به دیده بان ایران گفت: از سال ۹۹ مجوز دپوی پسماندهای واحد‌های تولید روی استان در روستای سردهات داده شده است و با وجود این که فعالان محیط‌زیست‌ استان زنجان بارها درخواست کرده‌اند که گزارش ارزیابی زیست‌محیطی این سایت را بررسی کنند و طبق قانون، اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان باید این گزارش را در اختیار انجمن‌های محیط‌زیستی بگذارد، اما تا کنون چنین اتفاقی نیفتاده و فرآیند صدور مجوز و نحوه رعایت ضوابط زیست‌محیطی در سایت دپوی پسماندهای از تولید «روی» در استان برای افکار عمومی و فعالان محیط‌زیست منطقه پنهان است.

فعال محیط‌زیست‌ استان زنجان ادامه داد: سایت دپوی سردهات در نزدیکی یک مسیل ساخته شده است و بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که در زمان بارندگی، شیرابه ناشی از این پسماندها به سمت اراضی کشاورزی هدایت می‌شود. این در حالی است که محصولات کشاورزی سردهات عمدتا به استان‌های دیگر صادر می‌شود و این یعنی ما عملا سرطان را از استان زنجان به سایر استان‌های کشور صادر می‌کنیم. ضمن این که استقرار واحدهای متعدد تولید «روی» در شهرک‌های صنعتی اطراف شهر زنجان، به تشدید آلودگی‌های مرکز استان دامن زده است و اهالی زنجان سال‌هاست که درخواست دارند یا این واحدها به مناطق دیگر منتقل شوند، یا تنها در صورتی در اطراف شهر زنجان باقی بمانند که ملزم به رعایت ضوابط صنایع سبز شوند.

وی در پایان تصریح کرد: از نظر علمی هم حمل‌و‌نقل پسماندها از واحد‌های تولید روی به سایت دپوی سردهات باید ایزوله باشد که متاسفانه این‌طور نیست و هم اصول بهداشتی مختلفی باید در محل لندفیل زباله‌های ناشی از تولید روی رعایت شود، اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که بسیاری از این اصول رعایت نشده است و نه‌تنها به تشدید مشکلات ناشی از استقرار واحد‌های تولید روی در استان زنجان دامن زده، بلکه باعث آلوده شدن منابع آبی و خاکی منطقه شده است؛ چراکه براساس اعلام مقامات سازمان صمت استان، در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون تن پسماند ناشی از تولید روی در این سایت دپو شده است.

منبع: سایت دیده بان ایران