چهارشنبه سوری بی خطر!

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ صدای انفجارهای مداوم، ترقه‌هایی که هر لحظه از هر طرف، ترکیده می‌شوند و نارنجک‌های دست ساز که شیشه خانه ها و حتی دیوارها را به لرزه در می آورد؛ این تصویری است از شب چهاشنبه سوری برای هر ایرانی. سی دی ماه، اما خیلی از معادله ها را عوض کرد، فروریختن ساختمان ١٧ طبقه، آتش سوزی مهیب و سوختن ١٦ آتش نشان و نزدیک به ٦ نفر از کسبه ساختمان پلاسکو، چهارشنبه سوری امسال را طور دیگری رقم زد. حالا آخرین سه شنبه سال در شرایطی تمام می شود که به اذعان شهروندان تهرانی در کوچه و خیابان و فضاهای مجازی، سه شنبه شب آرامی نسبت به سال های قبل داشته اند. «مریم» ٣٥ سال یکی از آنهاست. او مسافر هر روز مترو تهران است و مسیر شرق به غرب را طی می کند:«در سال‌های قبل سه شنبه آخر سال، جرات راه رفتن در پیاده راه ها را نداشتم، خیلی اذیت می شدم و می‌ترسیدم اتفاقی برایم بیفتد، اما امسال سر و صداها کمتر بود.» او آرام بودن شب چهارشنبه سوری را با حادثه پلاسکو، مرتبط می داند و «مهدی» ٤٠ ساله هم آن را تایید می کند:« به اعتقاد من مردم بالاخره توانستند در یک دعوت نوعدوستانه، به یک روحیه جمعی برسند.» او دیروز در مناطق مختلف تهران بوده و آرام بودن سه شنبه آخر سال برایش محسوس بوده است:« من حتی در فضاهای مجازی هم زیاد دیدم که مردم از آرام بودن شب چهارشنبه آخر سال گفتند و حتی با انتشار عکس آتش نشان‌های حادثه پلاسکو، از دیگران خواستند که به احترام آنها، چهارشنبه سوری آرام و کم خطری داشته باشند.»

«نیره توکلی»، جامعه شناس ، تایید می کند که امسال نسبت به سال‌های قبل، میزان سر و صدا و ترقه بازی در ساعت های نزدیک به چهارشنبه سوری، کم شده است:«به نظر می رسد امسال چهارشنبه سوری آرام تری برگزار شده و این نشان می دهد که رفتارهای مردم مدنی تر شده است.» به اعتقاد این جامعه شناس، رفتارهای برخی از مردم در سال های گذشته، یک اعتراض انحرافی بود به نبود شادی:«پیش از این سیاست ها یا راه کارهای نادرست منجر شده بود تا در مراسمی مانند چهارشنبه سوری، رفتارهای خرابکارانه ایجاد شود و وجدان شهروندی از بین رود، چرا که برخی افراد تصور می کردند که با این نوع اعتراض ها و به خطر انداختن جان خود و دیگران، بیش از همیشه می توانند خودشان را نشان دهند، برایشان هم مهم نبود که به دیگران و حتی خودشان زیان وارد می کنند.» به گفته توکلی، این نوع رفتارها زمانی پدید می آید که مردم ناامید باشند و بدانند که صدایشان به گوش کسی نمی‌رسد، اینجاست که برخی رفتارهای ناهنجارگونه از آنها سر می زند، اما زمانیکه آموزش می بینند، وجدانشان بیدار می شود.

این جامعه شناس به اهمیت وقوع حادثه پلاسکو در نهادینه شدن رفتار هنجاری در شب چهارشنبه‌سوری اشاره کرد:« زمانیکه حادثه پلاسکو رخ داد، همه ایران برای آتش نشانان گریست و دنیا هم با اتفاق رخ داده، بازماندگان حادثه و آتش نشان ها، همدلی کرد، مردم تازه متوجه شدند که نهایت یک آتش سوزی چیست و چه اتفاقی پس از یک آتش سوزی رخ می دهد و اینکه یک حادثه‌ای مانند آتش‌سوزی چقدر می‌تواند خطرناک باشد، حتی می‌تواند به قیمت از دست رفتن جان افراد آموزش دیده، جوان و حرفه‌ای شود، این تجربه تلخ و ناگواری بود و نشان داد که این افراد، این آتش نشان‌ها، از مسئولانی که مسبب این حوادث هستند، فاصله دارند.» او حرف‌های دیگر هم می‌زند: «مردم پس از پلاسکو متوجه شدند که حوادث چهارشنبه‌سوری، چقدر می‌تواند تهدید کننده جان این افراد باشد، افرادی که حق حیات و زندگی دارند، آنها حالا امیدوارند که صدایشان به گوش مسئولان می‌رسد.» او معتقد است که رفتارهای مردم حالا مدنی‌تر شده است، وجدان شهروندی شان، بیدار شده و به محیط زیست شان، اهمیت می دهند: «‌پویش‌های مردمی در ایجاد رفتارهای مدنی در میان مردم تاثیر قابل توجهی داشته و منجر شده تا رفتارهای مردم اجتماعی‌تر شود، مردم هر زمان که به ناامیدی مطلق می رسند، تصور می کنند یکی از راه‌های اعتراض که انحرافی هم هست، خرابکاری است، رفتارهایی مانند ترقه و نارنجک زدن و ایجاد آلودگی صوتی نمونه ای از این رفتارهاست. اما حالا می بینیم که این رفتارها تعدیل شده، تا همین چند سال پیش، مردم شب چهارشنبه‌سوری جرات از خانه خارج شدن نداشتند، اما اکنون شرایط بهتر شده است.» او درباره تاثیر پویش های مردم در نهادینه شدن فرهنگ شهروندی، می‌گوید:« این پویش ها در اثر بعضی تجربه‌ها ایجاد می شود، فعالیت این پویش ها نشان داد که پند واندرز به تنهایی منجر به فرهنگسازی عمیق نمی شود و از آن سو، کمپین ها هم به تنهایی نمی توانند کار به جایی ببرند و حتما باید محرکی داشته باشند. حادثه‌ای مانند پلاسکو و پویش هایی که در زمینه برگزاری چهارشنبه سوری بی‌خطر، ایجاد شدف مکمل هم بودند، این دو همدیگر را کامل کردند. چرا که حادثه ای مانند پلاسکو، در حافظه تاریخی مردم حک شد.» او بر این نظر است که مردم قدرت درک  دارند و از اتفاق‌هایی که در اطرافشان رخ می دهد، درایت کافی دارند: «به طور کلی موفقیت پویش‌ها در نهادینه کردن رفتارهای مدنی، از تبلیغات رسانه‌های رسمی، موثر‌تر بوده است، این نشان می‌دهد که مردم به بلوغ عقلی و فکری رسیده‌اند و نشان داده اند که ناامیدی مطلق می تواند باعث شود تا تاریک‌اندیش شوند و حس همدلی شان را از دست دهند.»