شهرداری‌ها چه طور اطلاعات مربوط به شفافیت عملکردشان را منتشر می‌کنند؟

به گزارش سایت دیده بان ایران؛امروزه شهرداری‌های مختلف در سطح کشور به التزام قانون، با درجاتی متفاوت اطلاعات مربوط به عملکرد و فعالیت‌های خود را منتشر می‌کنند. این جزئی از خط مشیی کلی‌تر کشور برای افزایش شفافیت نهادهای عمومی و دولتی است؛ یعنی این که نهادها در قالب سامانه شفافیت باید با انتشار اطلاعات به مردم اجازه دهند تا بر کارشان نظارت داشته باشند. امری که اگر به درستی اجرا و اداره شود می‌تواند به شاخصی برای برای سنجش میزان سلامت اداری نیز بدل شود. زیرا که شهرداری با انتشار چنین اطلاعاتی در واقع نشان می‌دهد که نه تنها حسابش پاک است، بلکه از عمل‌کرد خود نیز اطمینان دارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود یک سوم از کل شهرهای کشور از طریق وب‌سایت اطلاع‌رسانی می‌کنند. درصدی کمتر از شهرهای تازه تأسیس وب‌سایت دارند و با این حال بسیاری از آنان از طریق شبکه‌های اجتماعی با مردم در ارتباط هستند. به عنوان قاعده‌ای کلی می‌توان گفت که شهرداری‌های بزرگ‌تر و توسعه‌یافته‌تر بیشتر و بهتر از طریق اینترنت اطلاع‌رسانی می‌کنند، هر چند که این قاعده همیشه صادق نیست شهرهای توسعه‌یافته‌ای هستند که خوب اطلاع‌رسانی نمی‌کنند و بر عکس شهرهایی کوچک‌تر را می‌توان یافت که شفاف‌تر عمل می‌کنند.

اگر به وب‌سایت شهرداریتان سر بزنید ممکن است مطالب زیادی در آن بیابید. احتمالا بیشتر این مطالب به نوعی تبلیغ دست‌آوردهای شهرداری است، شاید هم در آن اخباری در مورد رویدادهای مرتبط بیابید. برخی شهرداری‌ها هم خدمات شهری را از طریق اینترنت ارائه می‌کنند که البته خوب هم هست و زندگی را برای مردم راحت‌تر می‌کند اما این نوع مطالب مد نظر شفافیت نیست. اطلاعات شفافیت اطلاعاتی است که افراد خارج از سازمان شهرداری کمک می‌کند بفهمند در عمل شهرداری چه کار می‌کند و چه کسانی مسئول عملکرد شهرداری هستند. همان طور که از اسمش هم معلوم است، شفافیت یعنی مردم از بیرون ببینند درون شهرداری چه خبر است و چه اتفاقاتی می‌افتد. برای شفاف بودن شهرداری نمی‌تواند فقط اطلاعاتی منتشر کند که صلاح می‌داند، بلکه باید همه اطلاعات مربوط به کار، تصمیمات و عملکرد خود را در اختیار عموم قرار دهد و از آن جا که امروزه بهترین و ساده‌ترین راه برای کسب اطلاعات انتشار آن از طریق اینترنت است، از این رو سامانه‌های شفافیت هم در این محیط عمل می‌کنند.

 به طور کلی اطلاعاتی که شهرداری‌ها در ارتباط با شفافیت منتشر می‌کنند شامل سه بخش است. نخست اطلاعات مربوط به مدیران و تصمیم‌گیران است؛ یعنی چارت سازمانی شهرداری و معاونت‌ها، نام و اطلاعات تماس مسؤلین و همچنین اعضای شورای شهر. این اطلاعات مهم است تا شهروند بفهمد در شهرش چه کسی مسئول چه کاری است و چه طور می‌توان با او تماس گرفت. همان طور که پیشتر اشاره شد، شهرداری موظف است تا این اطلاعات را از طریق پایگاه اینترنتی در اختیار مردم قرار دهد، هر چند که هنوز همه شهرداری‌های این کار را موفق نشده‌اند این کار را انجام دهند. پیگیری مردم راهی است تا شهرداری را وادار به انتشار این اطلاعات کرد. از سوی دیگر شهرهایی هستند که حتی شماره تلفن همراه یا واتس‌آپ اعضای شورای شهر را هم منتشر می‌کنند تا در صورت نیاز مردم بتوانند با آنان ارتباط برقرار کنند. مسئولین برخی شهرها هم از طریق شبکه‌های اجتماعی مختلف با مردم در ارتباط هستند یا این که زمانی را برای ملاقات با ساکنین محلات مختلف تعیین می‌کنند تا با آنان به طور رو در رو تعامل داشته باشند. 

بخش دوم اطلاعات شفافیت مربوط به تصمیم گیری‌ها و مصوباتی است که برای اداره امور شهر اتخاذ می‌شوند. انتشار به روز و کامل مصوبات شورای شهر امکان می‌دهد تا مردم در جریان روند عمومی اداره شهر قرار گیرد. پخش جلسات و مشروح مذاکرات شورای شهر نیز جزییات بیشتری از روند تصمیم‌گیری در اختیار عموم قرار می‌دهد. از این رو تعدادی از شهرداری‌ها ضمن انتشار مصوبات شورای شهر امکان پخش زنده جلسات شورای شهر را از طریق پایگاه اطلاع رسانی یا شبکه آپارات یا اینستاگرام هم فراهم کرده‌اند. برخی شوراهای شهر نیز ویدئو ضبط شده یا صورت جلسات را منتشر می‌کنند. آیا جلسات شورای شهر شما هم به طور زنده پخش می‌شود؟

بخش سوم اطلاعات شفافیت شهرداری متن کامل بودجه، فهرست جزئیات پروژه‌های جاری و قراردادها، مناقصات و مزایدات است. چنین اطلاعاتی به مردم و مسئولین ذی‌ربط امکان می‌دهد تا به طور مستمر سلامت مالی، کارآیی و عملکرد شهرداری و نهادهای وابسته به آن را پایش کنند. این که چه کسانی مناقصات را می‌برند، کدام پروژه‌های در دست اجرا است و تا چه حد طبق برنامه پیش می‌روند، و شهرداری چه میزان پول خرج هر کدام از این پروژه‌ها کرده است. به زبان ساده، این که شهرداری با بیت‌المال چه می‌کند.

علاوه بر آن این به ساکنان محلات هم کمک می‌کنند وضعیت خدمات‌رسانی در محله خود را بررسی کنند و ببینند پروژه تعریف شده با آن چه آنان در عمل می‌بینند چه قدر فاصله دارد و تا چه عملیات شهرداری پاسخگوی نیاز و مشکلاتشان است.

نگاهی اجمالی به وب‌سایت شهرداری‌های مختلف نشان می‌دهد که این اطلاعات را با درجات و جزئیاتی مختلف منتشر می‌کنند. تعدادی معدود از شهرداری‌ها متن کامل لایحه بودجه خود را منتشر کرده‌اند. گاهی بودجه سالی منتشر می‌شود اما بودجه سال بعد در دسترس نیست. برخی شهرداری‌ها هم پا را فراتر گذاشته و خلاصه‌ای ساده شده از متن بودجه را منتشر می‌کنند که برای عده بیشتری از مردم قابل فهم باشد. فهرست پروژها، مناقصات و مزایدات هم به همین صورت است و درصد کامل بودن جزئیات لازم، و به روز بودن آن شهر به شهر متفاوت است. برخی شهرداری‌ها هم هستند که به جای سند بودجه، گزارش مالی شهرداری را منتشر کرده‌اند، که در هر حال باید منتشر می‌شد و جایگزینی برای متن کامل لایحه بودجه شهرداری نیست. فراموش نکنید که سند بودجه، چه بودجه شهرداری باشد و چه بودجه کل کشور، سندی عمومی است که باید در دسترس همه باشد. هر سال، دولت سند کل لایحه بودجه کشور را به طور عمومی منتشر می‌‌کند که در جراید مختلف هم انتشار می‌یابد. بنابراین شهرداری‌ها نباید عذری برای عدم انتشار سند بودجه خود داشته باشند. دست آخر این که شهرداری خادم و امین مردم است و باید با شفافیت و امانت‌داری پول بیت‌المال را خرج رفع مشکلات شهری و توسعه شهر کند و دلیلی برای پنهان‌کاری و عدم شفافیت در گزارش عمل‌کرد مالی شهرداری وجود ندارد.

با این حال تا به امروز تنها تعدادی انگشت‌شمار از شهرداری‌های کل کشور متن کامل بودجه خود را به طور علنی و از طریق وب‌سایت شهرداری یا رسانه‌ها منتشر می‌کنند. این یعنی هر چند که سامانه‌های شفافیت شهرداری‌ها بستری خوب برای گسترش فرهنگ و نظامی شفاف در اداره امور شهرها در کشور ایجاد کرده‌اند، اما تا رسیدن به شفافیت راهی دراز در پیش داریم. نباید فراموش کنیم که عدم پیگیری عمومی و کمبود منابع مالی و یا زیرساخت‌های فناوری هم می‌تواند از عوامل عقب‌ماندگی بسیاری از شهرداری‌های کشور باشد. اما نباید گذاشت که چنین موانعی باعث شود تا اولویت شفافیت عمل‌کرد شهرداری و نهادهای وابسته به آن تقلیل یافته یا حتی از یاد رود. کیفیت خدماتی که هر کدام از ما از شهرداری دریافت می‌کنیم، خدماتی که هر روز که از در خانه بیرون می‌زنیم به آن نیاز داریم و با آن مواجه هستیم بستگی مستقیم دارد که کیفیت عمل‌کرد و مدیریت شهری، چه این خدمات مربوط به آسفالت معابر باشد، نگهداری از پارک و فضای عمومی و چه مربوط باشد که جمع‌آوری زباله و یا محیط زیست و هوای پاکیزه. مردم حق دارند که بدانند شهرداری چه برنامه‌هایی برای رسیدگی به این مسائل دارد، چه قدر پول خرج آن می‌کند و تا چه میزان هزینه‌های انجام شده در عمل به حل مسائل منجر می‌شود. این اطلاعاتی است که شهرداری به التزام قانون موظف به انتشار آن است و ما باید پیگیری کنیم تا منتشر شود.