موزه مردم‌شناسی شهرستان ایذه و تنها موزه بختیاری‌های خوزستان تخریب شد +عکس
نام کوشک نورآباد در بهمن‌ماه سال ١٣٧٨ به شماره ٢٥٧٠ درفهرست آثار ملی جای گرفت. هشت‌سال پس از این بود که بنا را مرمت کردند تا تنها موزه مردم‌شناسی شهرستان ایذه و تنها موزه بختیاری‌های خوزستان باشد. اکنون این بنای تاریخی فرو ریخته است
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ شهروند نوشت - کوشک قاجاری ایذه که متروکه و مخروبه رها شده بود، آخرسر فرو ریخت؛ بنایی که نامش در فهرست آثار ملی ثبت شده اما سال‌هاست که شبکه بهداشت و درمان آن را دراختیار گرفته است. در روزهای گذشته که باران خوزستان را می‌شست، سقف و دیوارعمارت «کوشک نورآباد» ایذه دوام نیاورد و ریخت. درحالی که ٩سال پیش این عمارت با هزینه‌ای گزاف مرمت شده و قرار بود که تنها موزه مردم‌شناسی شهرستان ایذه باشد اما شبکه بهداشت و درمان ایذه مانع این اتفاق شد. حالا هر روز تکه‌ای از بنای تاریخی که زمانی در باغی بزرگ احاطه شده بود، می‌ریزد و انگار نه انگار که زمانی این خرابه سرپا شده بود. رئیس اداره میراث فرهنگی اهواز می‌گوید: «از خدایمان باشد که این‌جا را دوباره بسازیم و از بلاتکلیفی درش بیاوریم.» اما مسأله مالکیت عمارت کوشک «سد راه» است. ازسوی دیگر، درحالی که گفته می‌شود این بنا بدون هیچ‌گونه کاربری رها شده، اما معاون دانشگاه علوم پزشکی به «شهروند» خبر می‌دهد که اکنون اورژانس درعمارت کوشک نورآباد مستقر است.
«شهروند» سه‌ماه پیش از این تاریخ، درگزارشی از سقف و دیوارهای رو به ویرانی این عمارت نوشته بود. دراین گزارش اوضاع عمارت اینطور توصیف شده بود: «سقف یکی از اتاق‌ها در دو‌سال اخیر رفته‌رفته ریخته و سقف یک اتاق دیگر هم در بارندگی‌ها درحال فروپاشی است. دوتا از ستون‌های عمارت کج شده‌اند و ستون بیرون ایوان درمعرض ریزش است. درها یا شکسته یا از جا درآمده و دیوار اتاق‌ها تماما ترک برداشته، تبله کرده و قارچ‌زده است.» حالا درست همان سقف «درحال ریزش» با بارش‌های پیاپی فرو ریخته است و بنای سنگ و گچی کوشک نورآباد که درهیچ چوبی به کار نرفته و پنچ دری‌ها و سه دری‌هایش به شیوه معماری ده دشتی ساخته شده، بیش ازپیش رو به خرابی است.
نام کوشک نورآباد در بهمن‌ماه سال ١٣٧٨ به شماره ٢٥٧٠ درفهرست آثار ملی جای گرفت. هشت‌سال پس از این بود که بنا را مرمت کردند تا تنها موزه مردم‌شناسی شهرستان ایذه و تنها موزه بختیاری‌های خوزستان باشد. اینطور که «ایوب سلطانی»، مدیر اداره میراث فرهنگی و پایگاه پژوهشی آیاپیر ایذه می‌گوید، اعتبار مرمت‌کردن بنای کوشک که روزگاری پای ارتفاعات کوه و آبشار الهک ساخته شد، «٢٠٠میلیون تومان» بوده است. مرمت در زمان مدیریت مدیر قبلی میراث شهرستان اتفاق افتاد و پیمانکار بارها به خاطر استانداردنبودن مرمتش به باد انتقاد گرفته شد.
سلطانی اما می‌گوید: «مخروبه‌ای بود که آباد شد. بعد از این‌که «جهان‌شاه صمصام»، یکی از خوانین بختیاری این عمارت را به وزارت بهداشت آن زمان در اواخر قاجار واگذار کرد، بعد از این بنا متروکه شد. بهداشت و درمان رهایش کرد و دو سه تا از اتاق‌ها را تبدیل کرد به انبار د.د.ت (سم ضدمالاریا). کوشک را رها کرده بودند و داشت نابود می‌شد، با هر باران سم به بیرون نفوذ می‌کرد تا این‌که بالاخره بهداشت و درمان و اداره محیط‌زیست سم‌ها را جمع کردند. گذشت زمان و عوامل طبیعی روز به روز فرسوده ترش کرد و درسال‌های بعد هم ثبت ملی و مرمتش اتفاق افتاد اما بهداشت و درمان به میراث فرهنگی اجازه استفاده را نداد.» اینها همه درحالی است که درطول سالیان باغ اطراف عمارت (که می‌توانست بعدها امتیاز ساخت باغ- موزه باشد) هم رفته‌رفته از بین رفت و اکنون ساخت‌وساز بی‌رویه و غیراصولی اطراف عمارت ادامه دارد، چون هنوز تعیین حریم نشده است.
دراین سال‌ها کوشک نورآباد با وجود مرمت بلااستفاده مانده، چون برای بهره‌برداری از آن بین دانشگاه علوم پزشکی و میراث فرهنگی اختلاف‌نظر است. سلطانی که پیش از این خبر داده بود؛ برای این عمارت قاجاری که اکنون دراختیار دانشگاه علوم پزشکی است، بودجه‌ای ٤٦میلیون تومانی برای مرمت و احیا درنظر گرفته شده تا قسمت‌های آسیب‌دیده مرمت اضطراری شود، اما می‌گوید: این اتفاق هنوز نیفتاده، چون مشکل همچنان همان است که بود. «سند به نام دانشگاه علوم پزشکی ایذه است. دانشگاه هیچ‌وقت اجازه بهره‌برداری نداد و ساختمان به این روز افتاد. هرخانه‌ای که بی‌استفاده بماند، به این روز می‌افتد.»
دیروز با ریختن سقف عمارت نورآباد، محسن بیرانوند، فرماندار ایذه هم به خبرگزاری‌های محلی گفت: «قرار شد شرایط واگذاری این عمارت به میراث فرهنگی فراهم شود و بهداشت و درمان اقدامات لازم را دراین‌باره انجام دهد که متأسفانه کم‌کاری‌ها موجب صدمه بر‌پیکره این بنا شده است. این موضوع را به صورت جدی هم از شبکه بهداشت و هم اداره میراث فرهنگی تا به نتیجه‌رسیدن آن پیگیری خواهم کرد و با عاملین آن برخورد خواهد شد.»
خسرو نشان، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان هم درآخرین سفرش به ایذه گفته بود که «بودجه‌ای برای مرمت دوباره و استفاده از این اثر به‌عنوان خانه بختیاری‌ها اختصاص داده شده است.» با این حال، وعده‌ها هنوز عملی نشده است. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایذه دلیل را «معارض‌بودن بنا با شبکه بهداشت و درمان ایذه» می‌داند: «چون مالکیتش از آن شبکه بهداشت و درمان ایذه بود، هیچ‌وقت به ما اجازه فعالیت ندادند.»
سلطانی از نامه‌هایی که به روسای شبکه بهداشت و درمان شهرستان نوشته، چنین می‌گوید: «درتاریخ ١٧ خرداد ٩٥ نامه‌ای به رئیس شبکه بهداشت و درمان ایذه فرستادم و درخواست رسیدگی کردم، اما گفتند این بنا مشکل معارض دارد و نمی‌توانند واگذارش کنند. آنها دنبال بحث مالکیت بودند و بالاخره پرونده پیروز شدند. ما هم برای ایذه که یکی از دروازه‌های ورودی مهم خوزستان است، دنبال راه‌انداختن موزه مردم‌شناسی بختیاری بودیم و هنوز به هدف نرسیده‌ایم.»
او بار دیگر پس از دادگاهی که مالکیت شبکه بهداشت و درمان را رقم زده بود، نامه‌ای نوشته و این‌بار موضوع را گوشزد کرده که پیش از این بنا را مرمت کرده بودند و ماجرا به «پس از دعوی با معارض محلی» موکول شده و با اثبات معارض وقت آن رسیده که با بهره‌برداری موافقت شود اما رئیس شبکه بهداشت شهرستان باز هم موافقت نکرده است. «چهارم آبان رئیس جدید شبکه بهداشت که آمد نامه دیگری به پیرو نامه پیشین ارسال کردم و دیروز باز هم نامه دیگری دادم و یادآور شدم که ما بودجه‌ای ٤٦میلیون تومانی برای مرمت و جلوگیری از دست‌رفتن کوشک داریم. طرحی نوشته‌ایم و مدیرمیراث استان هم قول همکاری داده است.»
رئیس میراث فرهنگی شهرستان ایذه توضیح می‌دهد که این اعتبار پیش از این درشورای فنی تصویب شده و آماده پرداخت است؛ اما «ما سرنوشت متعاقبش خبر نداریم و باز هم بهداشت و درمان اجازه استفاده نمی‌دهد.»
او ادامه می‌دهد: «صبح دیروز درجلسه‌ای با حضور مسئول شبکه بهداشت و درمان و معاون فرماندار گفتیم که با توجه به ثبت ملی ابزار حقوقی لازم را برای معارض این اثر داریم و می‌شود تعیین حریم آن را هم انجام داد. این پرونده ٢٠سال است که ادامه دارد اما گویا موضوع دیگری مطرح است. ما که بودجه داریم و همه چیز معلوم است اما به نظر می‌رسد به خاطر این‌که در زمان مدیریت قبلی هزینه‌ای شده و حالا با تخریب بنا این هزینه هدر رفته، دیوان محاسبات موافق مرمت دوباره نیست.»
علی خدادادی، مدیرعامل هلال‌احمر استان خوزستان و معاون دانشگاه علوم پزشکی چندان اطلاعی از وضع کوشک ندارد و بمی‌گوید: «فعلا تصمیمی برای این عمارت نداریم. درحال حاضر اورژانس داخل کوشک مستقر است.»
