افزایش دستفروشی در پایتخت؛ تعداد ۱۲ هزار نفر دستفروش در تهران فعال هستند
قدرت الله محمدی مدیر عامل شرکت صنایع و مشاغل شهر تهران گفت: تخمین می‌زنیم حدود ۱۲هزار نفر دستفروش در تهران فعال باشند که البته حدود سه چهار هزار نفر از آنها به‌صورت فصلی دستفروشی می‌کنند. مثلا وقتی کارهای کشاورزی در شهرستان تمام می‌شود مشغول دستفروشی در تهران می‌شوند.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ تهران خیلی وقت‌ها شهری بی‌انضباط است آن‌قدر که دلت می‌خواهد کوله‌بار از این شهر جمع کنی و بروی به جایی دیگر.
قدرت الله محمدی مدیر عامل شرکت صنایع و مشاغل شهر تهران گفت: وقتی یک قالبساز می‌آید در زیر زمین یک ساختمان مسکونی، وقتی در طبقه چندم یک ساختمان موتور خودرو تعمیر می‌کنند یا وقتی سر یک کوچه پر رفت‌وآمد یک سلاخ دوره‌گرد مرغ و خروس‌ها را سر می‌برد، درست همین لحظه است که می‌خواهی بروی.
وقتی در پیاده‌روهای شهر از شدت سد معبر نمی‌شود قدم زد، وقتی دستفروش‌ها و بساط‌شان مجبورت می‌کند در خیابان زیگزاگی راه بروی و وقتی نقاط آرام در شهر کیمیاست بازهم درست همان زمان است که دلت می‌خواهد کوله‌بار از این شهر جمع کنی و بروی به جایی دیگر. همه این تخلفات که یک شهروند طالب آرامش را به ستوه می‌آورد در شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران رصد می‌شود؛ برای برخی از آنها نسخه پلمب پیچیده می‌شود و برای خیلی‌های دیگرش چون نمی‌شود کاری کرد، دست روی دست گذاشته می‌شود.
درباره وضع موجود و این شدن‌ها و نشدن‌ها با قدرت‌ا... محمدی، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران حدود یک ساعت گفت‌وگو کرده‌ایم تا بدانیم بالاخره سرانجام این پایتخت شلوغ و بعضا شلخته و بی‌انضباط چه خواهد شد.
اوضاع انضباط صنایع و مشاغل در شهر تهران را چطور می‌بینید؟
در بحث صنایع با توجه به ساماندهی‌هایی که از قبل در تهران انجام شده مورد بحرانی نداریم و می‌شود گفت وضعیت‌مان تا ۷۰ درصد خوب است اما در مورد مشاغل دو مشکل داریم که باید در قالب طرح جامع و نه طرح‌های موقتی حل شود. مثلا ساماندهی دستفروشان طرح جامع می‌خواهد چون اگر کار را موقتی انجام دهیم و یک مدت آنها را جمع کنیم دوباره برمی‌گردند.
شما می‌گویید برای ساماندهی مشاغل دومشکل عمده دارید، این مشکلات چه هستند؟
اگر بخواهیم ساماندهی مشاغل مزاحم را به صورت صددرصد انجام دهیم اولین مشکل، مکان جایگزین است. یعنی درحالی که دستگاه‌های متولی براساس مصوبه هیات وزیران هرکدام وظایفی دارند اما متاسفانه تاکنون همکاری نکرده‌اند و مکان مناسب در اختیار ما قرار نگرفته‌است.
مثلا در مورد انتقال صنف کفش‌دوزها از سال ۹۴ تا به‌حال درگیر هستیم و همکاری نمی‌شود در حالی که شهرک‌های صنعتی باید کمک کنند و زمین‌های مازادشان را در اختیار شهرداری قرار دهند اما چنین نمی‌کنند یا جهادکشاورزی در شهرک خاوران باید تغییر کاربری اراضی را انجام دهد ولی نمی‌دهد آن هم زمین‌هایی را که صدسال پیش در آنها کشاورزی می‌شده و اکنون وسط بافت صنعتی قرار دارند. ما همچنین می‌خواهیم یک‌سری از فلزکارها را انتقال دهیم اما با مشکل مواجه هستیم چون مکان جایگزین نداریم و تا این مکان وجود نداشته باشد نمی‌توان به آنها گفت از تهران بروند.
اگر دستگاه‌ها همکاری کنند ۲۵ رسته شغلی که قانون تکلیف کرده نباید در شهر تهران بمانند.
کوچ کدام رسته‌های شغلی از تهران واجب‌تر از بقیه است؟
بنکدارها نباید داخل شهر باشند چون بارگیری می‌کنند و تغذیه استان‌ها را انجام می‌دهند پس چرا باید در تهران باشند، اینها باید به حاشیه تهران بروند و بارگیری از همانجا انجام دهند. باربری‌ها هم باید از پایتخت بروند چون اکنون در منطقه شوش، باربری‌هایی وجود دارند که شبانه ۸۰۰ تا ۹۰۰ کامیون بار خالی و دود زیادی تولید می‌کنند و باعث آلودگی هوای تهران می‌شوند در حالی که این بارها مربوط به استان‌ها یا خارج کشور است. ما داریم هماهنگی می‌کنیم که اینها به خارج از تهران و حاشیه اتوبان‌ها بروند.
درست است که این قبیل مشاغل باید از تهران بروند ولی همین انتقال باعث گلایه‌هایی است. گفته می‌شود شهر تهران همه مشکلاتش را به حاشیه‌ها می‌آورد و به شهرستان‌های اطراف سرریز می‌کند.
بله یکی از دو مشکلی که گفتم همین است. ما با شهرستان‌های استان تهران مثل پاکدشت، قیامدشت، ورامین و اسلامشهر تنش داریم چون به این جابه‌جایی معترض هستند ولی اعتراض‌شان چندان مبنای قانونی ندارد زیرا اطراف تهران همه شهرک‌های صنعتی است و نمی‌توانیم شهرک‌های صنعتی را حذف کنیم چون ابتدا این شهرک‌ها بوده‌اند و سپس شهرستان‌ها ایجاد شده‌اند.
این جابه‌جایی برکاتی هم دارد چون الان مشاغل مورد نظر در وضعیت ناایمن کار می‌کنند اما وقتی به جای جدید بروند نوسازی شده و استانداردهای محیط‌زیستی را رعایت می‌کنند در حالی که اکنون پساب این واحدها وارد فاضلابی می‌شود که در نهایت برای فضای سبز تهران تصفیه می‌شود.
می‌توانید در مورد واحدهای صنفی مزاحم در تهران به ما عددی بدهید؟
به‌طور مثال بنکدارها هزار واحد هستند، باربری‌ها هم حدود ۳۰۰ مورد هستند یا کارگاه‌های ذوب فلزات رنگی حدود ۱۵۰ تا. کفش‌دوزهایی هم که در منطقه سپهسالار هستند حدود ۳۰۰ کارگاه می‌شوند. البته وظیفه انتقال اینها با اتاق اصناف است و وظیفه ما تسهیلگری برای جانمایی و صدور مجوز تغییر کاربری. پس ما نباید درخواست‌کننده انتقال باشیم بلکه باید به این سمت برویم که اتاق اصناف خودش این تقاضا را بکند.
اما شرکت ساماندهی مشاغل و صنایع، مسؤول حراست از محیط‌زیست شهری است پس شما هم می‌توانید مطالبه‌گر باشید.
ما که مطالبه‌گری می‌کنیم ولی اتاق اصناف وظیفه ذاتی دارد. چرا به این تشکیلات مجوز می‌دهد وقتی می‌داند ۲۵ رسته شغلی نباید در تهران فعالیت کنند؟
شاید این واحدها بدون مجوز کار می‌کنند؟
خیر. اکثر قریب به‌اتفاق آنها پروانه کسب دارند چون برای پرداخت مالیات باید پروانه داشته باشند. از این به‌بعد هم اتاق اصناف اگر بخواهد پروانه‌ای صادر کند باید سراغ ما هم بیاید و بپرسد آیا این شغل مزاحمت دارد یا نه یعنی حداقل یک تاییدیه از ما بگیرد چون پیشگیری بهتر از درمان است و دیگر کار به پلمب واحدها توسط شرکت ساماندهی نمی‌کشد.
با توجه به مشکلات و موانعی که گفتید به نظرتان مشاغل مزاحم در تهران بالاخره چه زمانی سروسامان می‌گیرند؟
انتقال کار سختی است چون مثلا جابه‌جایی ۵۰۰ واحد بنکداری از هزار واحد که در مرحله اول در دستورکار است ۱۲هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌خواهد که رقم بالایی است. فرآیند اجرای این پروژه هم خودش چهارسال طول می‌کشد. بنابراین اگر کارها خوب پیگیری شود در یک پروژه ۱۰ساله می‌توانیم بگوییم خرده‌بازارها از پایتخت رفته‌اند و شغل نگران‌کننده‌ای در تهران وجود ندارد.
یکی از وظایف شرکت ساماندهی، سامان دادن به مشاغل سیار و بی‌کانون است. برنامه دقیق شما در مورد این مشاغل چیست؟
مشاغل سیار چند گروه مختلفند از جمله دستفروش‌ها، ون کافه‌ها، کیوسک‌ها و پمپ بنزین‌های سیار که در مورد همه‌شان ورود کرده‌ایم. ون کافه‌ها چند سالی است تا پاسی از شب در برخی خیابان‌ها فعالیت می‌کنند بدون این که پاسخگوی مرجعی باشند. بنابراین برای اولین‌بار همه را فراخوان کردیم تا برایشان مجوز صادر کنیم. ساعت کاری آنها طبق تعریفی که برایشان کرده‌ایم از۱۰شب به‌بعد است تا مشکل ترافیکی نداشته باشند. همچنین ملزم شده‌اند از اصناف و بهداشت مجوز بگیرند که کار ساماندهی آنها تا پایان سال تمام می‌شود
الان چند ون کافه در تهران مجوز دارند؟
حدود ۱۳۰مورد. دیگر هم کار را گسترش نمی‌دهیم چون برای شهر تهران همین میزان کفایت می‌کند چون فقط برخی از نقاط تهران کشش ون کافه‌ها را دارد.
وضعیت پمپ بنزین‌های سیار در طرح ساماندهی مشاغل سیار چگونه است؟
برخلاف ون کافه‌ها که معتقدیم تعدادشان باید محدود باشد مایلیم تعداد پمپ بنزین‌های سیار بیشتر شود. ما این کار را به‌صورت آزمایشی در منطقه ۲ انجام داده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که در کاهش زمان‌های تلف شده، آلودگی هوا و استهلاک تاثیر مثبتی دارد چون دیگر صف پمپ بنزین تشکیل نمی‌شود. اکنون تعداد این پمپ‌های سیار۳۰مورد است که ظرفیت افزایش تا ۱۰۰ پمپ وجود دارد.
برنامه‌تان برای ساماندهی دستفروشان که پیچیده‌ترین پرونده را میان مشاغل بی‌کانون دارد، چیست؟
هم‌اکنون۴۰روز بازار در تهران وجود دارد که اگر بخواهیم دستفروشانی که کف خیابان و پیاده‌روها هستند جابه‌جا کنیم اولین گزینه این است که وارد روزبازارها شوند. برای این کار باید تا پایان سال ۱۴۰۱ تعداد روزبازارها به ۶۰مورد افزایش یابد. هم‌اکنون ۱۰منطقه تهران هیچ روزبازاری ندارند و باید حتما یک تا دو روزبازار یا شب‌بازار در آنها ایجاد شود. پس با ظرفیت این بازارها می‌توان بخشی از دستفروشان را ساماندهی کرد.
دومین ظرفیتی که قرار است از آن استفاده شود بوستان‌های پایتخت و آنهایی است که فضای باز دارند و می‌توان در آنها سازه ایجاد کرد. به این ترتیب مثلا دستفروشانی که در میدان هفتم‌تیر حضور دارند در بوستانی در همان نزدیکی ساماندهی می‌شوند تا رغبت انتقال داشته باشند. این کار به‌زودی به سرانجام می‌رسد. همچنین برنامه داریم تا ۱۰نقطه ناآرام و شلوغ تهران را به نقاط آرام تبدیل کنیم از جمله میدان‌های تجریش، هفتم‌تیر، ولیعصر و خیابان‌های شهرزاد، محله افسریه، ۱۵خرداد و صابونیان. با ساماندهی دستفروشان در این مناطق رفت‌وآمد شهروندان تسهیل می‌شود.
استقبال دستفروش‌ها از «سامان‌بازار» چطور است؟
آنهایی که توانایی استفاده از سامانه را دارند خودشان ورود کرده‌اند و ما هم آمارشان را داریم. البته در یکی از محورها به ماموران‌مان مامورریت داده‌ایم تا حضوری مراجعه کرده و اطلاعات هویتی دستفروشان را تک‌تک ثبت و سپس اطلاعات را در سامانه بارگذاری کنند تا برایشان کارت‌شناسایی صادر شود. ما به سمتی می‌رویم که در سال ۱۴۰۱ همه افرادی که در محورهای ده‌گانه تعیین شده کار می‌کنند کارت داشته باشند و به سینه بزنند تا مشخص شود این افراد تحت پوشش و رصد ما هستند.
تا الان چه تعداد دستفروش در سامانه ثبت‌نام شده‌اند؟
۵۰۰۰ نفر.
چرا این عدد تغییر نمی‌کند؟
اتفاقا تکان می‌خورد چون در خلازیر هزاردستفروش شناسایی شده‌اند که به‌زودی اطلاعات‌شان وارد سامانه سامان‌بازار می‌شود.
تخمین می‌زنید در تهران چند دستفروش فعال باشند؟
حدود ۱۲هزار نفر که البته حدود سه چهار هزار نفر از آنها به‌صورت فصلی دستفروشی می‌کنند. مثلا وقتی کارهای کشاورزی در شهرستان تمام می‌شود مشغول دستفروشی در تهران می‌شوند.
آیا برای ساماندهی دستفروشان محدودیتی هم قائل شده‌اید؟
بله. وقتی در هر محور، دستفروشان را شناسایی و اطلاعات‌شان را ثبت کردیم دیگر نباید هیچ دستفروش جدیدی به منطقه تخلیه‌شده بیاید.
یعنی اگر امروز برای یک نفر مشکل اقتصادی پیش‌آمد و مجبور شد رو به دستفروشی بیاورد دیگر نمی‌تواند دستفروشی کند؟
دستفروشی شغل نیست بلکه پدیده‌ای برآمده از وضعیت اقتصادی و اشتغال کشور است. پس اگر بخواهیم فراخوان دهیم هرکسی شغل ندارد بیاید دستفروشی کند باید شهر را جمع کنیم چون تهران جایی شبیه کراچی یا دهلی‌نو می‌شود که مردم تا کنار ریل راه‌آهن هم بساط دستفروشی گذاشته‌اند. بنابراین حتما باید کنترل کنیم که دستفروشی افزایش نیابد و دستگاه‌های متولی اشتغال هم فعالیت کنند تا افراد از کف خیابان وارد شغل‌های ثابت شوند چون کف خیابان بودن یعنی سدمعبر و سدمعبر هم جرم است.
ساماندهی دستفروشان کی کامل می‌شود؟
این طرح صددرصدی نیست که ما ادعا کنیم تا فلان تاریخ دیگر هیچ دستفروشی وجود ندارد چون به‌هرحال تهران پایتخت کشور و بزرگ‌ترین شهر غرب آسیاست. ولی طرح را شروع کرده‌ایم و تا جایی که در توان‌مان باشد و دستفروشان همکاری کنند کار را جلو می‌بریم. قبل از این همتی برای این کار وجود نداشت اما الان این جدیت وجود دارد و خسته هم نمی‌شویم.
راستی در جریان ساماندهی دستفروشان فلسفه کتک‌زدن آنها چیست؟
متاسفانه طبق خبری که مدیرعامل شهربان به ما داد روزانه به‌طور میانگین ۶۰ نفر از نیروهای شهرداری در ماموریت‌های مختلف چاقو خورده و راهی بیمارستان می‌شوند، هیچ‌کس هم تابه‌حال فیلم آنها را ندیده است. حالا سالی یک‌بار هم پیش می‌آید که بین مامور شهرداری و یک دستفروش درگیری رخ می‌دهد، در درگیری هم که حلوا خیرات نمی‌کنند. اگر پرسنل شهرداری تهران با دستفروشان برخورد می‌کردند که وضعیت این نبود. اگر برخوردی هم هست سالی یکی دو مورد است، برعکسش ولی زیاد است. هفته قبل در ورودی اتوبان صیاد یک میوه‌فروش که سدمعبر کرده بود خودروی شهرداری را نابود کرد و دست نیروی ما را شکست. این وضعیت هر روز ماست.
شاید نیروهای شهرداری روش تعامل را نمی‌دانند.
نخیر. از یک‌سو دستفروشی به‌دلیل مسائل اقتصادی زیاد شده و از سوی دیگر کسانی هستند که دستفروشی می‌کنند ولی مقاصد دیگری دارند. چنین افرادی قطعا با مامور شهرداری برخورد قهری می‌کنند. یکی از این افراد در خیابان شهرزاد برای خودم قمه کشید که نیروی انتظامی او را دستگیر کرد درحالی‌که انواع سلاح سرد داشت. آیا دستفروشی که نیازمند است چنین کاری می‌کند؟ پس چنین افرادی زیر پوشش دستفروشی مقاصد دیگری را دنبال می‌کنند، وقتی هم که دستگیر می‌شوند دوستان و همدستان‌شان فیلم می‌گیرند و در فضای مجازی پخش می‌کنند و مظلوم‌نمایی می‌کنند.
البته همیشه هم این‌طور نیست. خود ما دستفروش معلولی را حوالی بازار دیدیم که مامور شهرداری بی‌دلیل چند سیلی به او زد تا جایی که من به این مامور اعتراض کردیم و رودررویش ایستادیم.
این مورد حتما مربوط به گذشته بوده.
بله، کمی زمان از آن گذشته اما همین اواخر در چهارراه ولیعصر تهران هم چنین خشونت‌هایی تکرار شد و رسانه‌های رسمی آن را گزارش دادند.
الان چند سالی است که تعداد دستفروش‌ها خیلی زیاد شده. از سوی دیگر چون شبکه‌های اجتماعی در دسترس همگان است تا تکان می‌خوری فیلمت پخش می‌شود. پس چون دستفروشی به‌دلیل مشکلات اقتصادی زیاد شده و موضوع شبکه‌های اجتماعی هم هست به ماموران گفته شده که با دستفروشان برخورد نکنند. پس شاید قبلا می‌زدند ولی الان دیگر نمی‌توانند.
می‌دانید که اوضاع دستفروشی در متروی تهران مرز بحران را هم رد کرده به‌طوری‌که مسافران شهروند درجه ۲ و دستفروش‌ها شهروند درجه یک شده‌اند. برای سروسامان دادن به این وضع چه برنامه‌ای دارید؟
ساماندهی دستفروشان مترو در حوزه شرکت بهره‌برداری متروست و تا این لحظه کار به ما واگذار نشده است. پس اگر در سلسله‌مراتب تشخیص داده شد که ما باید این کار را انجام دهیم حتما ورود می‌کنیم.
اما طبق مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون، سروسامان‌دادن به دستفروشان در وسایل حمل‌ونقل عمومی با شماست. مترو یک ساختار خاص دارد. ما هم آماده هستیم ولی فعلا کار به ما واگذار نشده است.
در طرح ساماندهی دستفروشان آیا قیمت‌ها را منصفانه تعیین کرده‌اید تا افراد به حضور در مکان‌های تعیین‌شده ترغیب شوند؟
در طرح ساماندهی، شهرداری پولی دریافت نمی‌کند بلکه پیمانکاران هستند که پول می‌گیرند آن هم اگر سازه‌ای برپا کرده باشند که هزینه‌اش بالاست. اگر این‌چنین باشد هر دستفروش باید ماهانه حدود ۵/۱میلیون تومان بپردازد اما اگر دستفروشان در بازارهای روز مستقر شوند روزانه ۲۰ تا ۲۵هزار تومان می‌پردازند که این هم دستمزد پیمانکاری است که نگهبان گذاشته و نظافت می‌کند.
برخی دستفروشان حداقل روزی یک‌میلیون تومان فروش دارند که اگر۵۰هزار تومان هم به پیمانکار بدهند مبلغی نیست چون نه مالیات می‌دهد و نه پول برق می‌دهد. ما از این کار دنبال کسب درآمد نیستیم.
ولی مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون، این ساماندهی را جزو منابع درآمد پایدار شهرداری تعریف کرده است.
بله، این هست ولی ما مخلص دستفروشان هم هستیم. ما داریم برای هرکدام از آنها ماهی چهارمیلیون تومان هزینه می‌کنیم.
چه هزینه‌ای؟
همین طرح ساماندهی، نیرو می‌خواهد که فقط جمع حقوق و دستمزد و استهلاک خودروها، بالای چهارمیلیون تومان می‌شود ولی پنهان است و کسی نمی‌بیند. از آن طرف دستفروش‌ها هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند، اجاره‌ای هم اگر می‌دهند پول آب‌وبرق آنها هم نمی‌شود.
البته تامین این امکانات جزو وظایف ذاتی شهرداری است و هیچ منتی نیست. اینها را گفتم تا بدانید ساماندهی دستفروشان برای شهرداری منبع درآمد نیست.
