نحوه‌ محاسبه‌ مرخصی‌ها در قانون کار چگونه است؟

به گزارش دیده بان ایران؛ مرخصی کارمندان و نحوه استفاده از آن یکی از مسائل بسیار مهم برای کارمندان و کارگران در سازمان‌های مختلف دولتی و خصوصی است. همان‌طور که می‌دانید مرخصی، حقی است که برای کارگران و یا کارمندان در ترک کار برای روزهای غیر تعطیل در نظر گرفته‌ شده است. اکثر افراد با مرخصی ماهانه آشنایی دارند درحالیکه مرخصی انواع و اقسام مختلفی دارد.

در حال حاضر یکی از چالش‌های اساسی برای حسابداران در سازمان‌ها و مجموعه‌های مختلف، تسلط کافی بر نحوه محاسبه مرخصی‌ها است. از طرف دیگر این دسته از حسابداران با دغدغه عدم دانش کافی در خصوص حسابداری حقوق و دستمزد نیز مواجه هستند.

لازم است بدانید که اشتباه در محاسبه حقوق و دستمزد، خسارت‌های حقوقی و مالی فراوانی به‌ همراه دارد. همین عامل باعث شده تا آموزشگاه‌های آموزش دوره های مالی و حسابداری از قبیل پرشین حساب تصمیم بگیرند یک دوره به آموزش حسابداری حقوق و دستمزد اختصاص دهند. نحوه محاسبه مرخصی‌ها در قانون کار، موضوع اصلی این مقاله است.

نحوه‌ محاسبه‌ مرخصی‌ها در قانون کار

همان‌طور که پیش‌ از این نیز گفته شد مرخصی دارای انواع مختلفی است. از جمله انواع مرخصی‌ها می‌توان مرخصی استحقاقی، مرخصی استعلاجی، ازدواج، فوت اقوام درجه یک، مرخصی ساعتی، بین تعطیلی، مرخصی زایمان، پاس شیر، حج و مرخصی بدون حقوق را نام برد.

یکی از مهم‌ترین محاسبات در امور مالی یک سازمان، محاسبه و پرداخت حقوق کارکنان و مزایای آنان است. برای محاسبه هر کدام از انواع مرخصی‌های گفته‌ شده، لازم است از روش مخصوص استفاده شود. بنابراین نمی‌توانید با یک فرمول یکنواخت و واحد، تمامی انواع مرخصی‌ها را محاسبه نمایید.

نحوه محاسبه مرخصی استحقاقی

مرخصی یک عامل تشویقی برای کارمندان محسوب شده و استفاده کارمندان از آن باعث افزایش انرژی و روحیه‌ی آن‌ها می‌شود و قادر خواهند بود با خلاقیت و حوصله بیشتری مسائل و موضوعات مربوطه را پیش ببرند.

مطابق با قانون کار برای کارگران در هر ماه ۵/۲ روز مرخصی در نظر گرفته‌ شده است. این میزان از مرخصی معادل ۲۶ روز است و با در نظر گرفتن ۴ روز جمعه، به ۳۰ روز می‌رسد. مطابق با قانون کار روز جمعه روز تعطیلی کارگران است. از طرف دیگر کارگران در روز کارگر هم تعطیل هستند. بنابراین حقوق و دستمزد و اضافه‌کار روز تعطیل کارگر نیز باید مورد محاسبه قرار بگیرد.

از طرف دیگر به استناد ماده ۶۵ قانون کار، مرخصی استحقاقی کارگرانی که کارهای سخت و زیان‌آور انجام می‌دهند به مدت ۵ هفته تعیین‌ شده است. بنابراین و به‌ طور تقریبی در هر ماه ۳ روز است. استفاده از این مرخصی باید تا حد امکان در ۲ نوبت در طول سال انجام شود که در حالت معمول ۶ ماه اول و یا دوم سال است.

نحوه محاسبه مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی کارگران، باید به تأیید سازمان تأمین اجتماعی برسد. از طرف دیگر برای گرفتن این مرخصی محدودیتی وجود ندارد و لذا کارگران می‌توانند به هر میزانی که پزشک معالج‌شان توصیه و تجویز کرده باشد از مرخصی استعلاجی استفاده کنند. مدت‌زمان این مرخصی باید به وسیله یک پزشک معتمد و یا کمیسیون پزشکی تامین اجتماعی نیز تایید گردد تا جزو سابقه کار و بازنشستگی کارگر محسوب گردد و از طرف دیگر وی بتواند غرامت و دستمزد خود را دریافت نماید.

در حالت معمول سقف این مرخصی به میزان ۴ ماه در نظر گرفته شده‌ است اما در صورت تأیید پزشک به یک‌ سال هم خواهد رسید. در چنین شرایطی و در صورت بروز یک بیماری صعب‌العلاج، کارگر بازنشسته خواهد شد. در صورتی‌ که مرخصی استعلاجی کارگران در هر بار کمتر از ۷ روز باشد و یا در طول یک‌سال از ۱۵ روز کمتر باشد، تنها تأیید پزشک معالج کافی است.

اما در صورتی‌ که این مدت‌زمان از ۱۵ روز بیشتر شود و تا ۶۰ روز به طول بینجامد لازم است حتما پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی هم آن را تایید کند. برای مدت زمان‌های بیشتر از ۶۰ روز، باید شورای پزشکی سازمان تامین اجتماعی، مرخصی استعلاجی کارگر مورد نظر را تایید نماید.

نحوه محاسبه مرخصی ساعتی

مرخصی ساعتی، بخشی از مرخصی استحقاقی است. از این نوع مرخصی، افراد برای انجام کارهای ضروری استفاده می‌کنند. میزان این مرخصی در سازمان‌های مختلف، متفاوت است. در برخی از شرکت‌ها این زمان ۲ ساعت و در برخی دیگر ۵ یا ۶ ساعت در طول روز تعیین‌ شده است. در صورتی‌ که جمع این مرخصی‌ها به ۸ ساعت برسد یک روز مرخصی استحقاقی برای کارگر محسوب خواهد شد.

نحوه محاسبه مرخصی ازدواج و فوت اقوام درجه یک

کارگران می‌توانند در صورت ازدواج دائم و یا فوت اقوام درجه یک خود، از ۳ روز مرخصی استفاده کنند. فوت اقوام درجه یک در این قانون، شامل فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان است. مدت‌زمان استفاده از این نوع از مرخصی‌ها به‌ طور هم‌زمان با فوت اقوام و یا ازدواج دائم است. بنابراین کارگران نمی‌توانند مرخصی ازدواج و یا فوت اقوام درجه یک را به زمان دیگری موکول نمایند.

نحوه محاسبه مرخصی بین تعطیلی

در برخی از موارد پس‌ از یک روز تعطیل و یا در میان چند روز تعطیل، برخی از روزها هم به‌ عنوان بین تعطیل در نظر گرفته می‌شوند. برای نمونه این امکان وجود دارد که بعد از روز جمعه، یکشنبه و دوشنبه هم تعطیل اعلام گردند. در صورتی‌ که کارگر بخواهد روز شنبه را هم از فرصت تعطیلی استفاده کند این روز هم جزو مرخصی استحقاقی وی محسوب خواهد شد.

نحوه محاسبه مرخصی زایمان

مطابق با قانون کار، مدت‌زمان مرخصی زایمان زنان شاغل، ۹ ماه است. همسران زنان شاغل نیز می‌توانند از ۲ هفته مرخصی با دستمزد برخوردار شوند. این مرخصی علاوه‌بر مرخصی‌های استحقاقی است و از بدو تولد نوزاد آغاز می‌شود. مرخصی زایمان جزو سوابق زنان شاغل محسوب می‌شود. در این مدت زمان، این زنان می‌توانند از طرف سازمان تامین اجتماعی، غرامت ایام بارداری را دریافت نمایند. در این ایام دستمزد زنان شاغل توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد.

نحوه محاسبه مرخصی حج

هر کدام از کارگران می‌توانند برای ادای فریضه حج، تنها برای یک نوبت، یک ماه، مرخصی استحقاقی دریافت نمایند. در این‌ صورت کارگر می‌تواند از ۳۰ روز مرخصی استحقاقی استفاده کند. به‌ شرط این‌که ۳۰ روز مرخصی، ذخیره کرده باشد. اگر وی ذخیره مرخصی نداشته باشد لازم است از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

نحوه محاسبه مرخصی بدون حقوق

مطابق با قانون کار، حداکثر مدت مرخصی بدون حقوق، ۲ سال است. در این مدت زمان، کار حالت تعلیق پیدا می‌کند و کارگر می‌تواند پس‌ از گذراندن این مدت‌، به کار خود برگردد. استفاده از این مرخصی باید حتما با موافقت کارفرما صورت بگیرد. موارد استفاده از این نوع مرخصی شامل تحصیل، سفر، امور شخصی، گرفتاری خانوادگی، تغییر کار، گذراندن دوره‌های آموزشی و… است. مرخصی تحصیلی را می‌توانید تا ۲ سال دیگر نیز تمدید کنید.

نحوه محاسبه مرخصی پاس شیر

مطابق با قانون، کارگر زن می‌تواند برای مدت ۲ سال، به مدت ۱ ساعت در روز، از مرخصی ساعتی برای شیردهی به نوزاد تازه‌ متولد شده‌ خود، استفاده کند.

جمع بندی

همانطور که در این مقاله مطالعه کردید، سعی کردیم شما را با انواع مرخصی ها در قانون کار آشنا کنیم و ضمن آشنایی کارمندان با حق و حقوق شان، به حسابداران نیز یادآوری کنیم که چنانچه لازم است در این مسائل ریزتر شوند برای یادگیری و آموزش حسابداری حقوق و دستمزد اقدام کنند.