اوضاع وخیم جمعیت کشور/ نرخ رشد جمعیت ایران به صفر رسیده است؟

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ نرخ جمعیت و میزان فرزند آوری هر سال در مقایسه با سال گذشته خود رو به کاهش است، آماری که کاهش آن سبب شده تا در آینده‌ای نزدیک در شهر‌های کشور جمعیت افراد میانسال در مقایسه با کودکان و جوانان چند برابر باشد، که این مسأله خود می‌تواند آسیب‌های غیر قابل جبرانی را برای اقتصاد و فرهنگ جامعه به همراه داشته باشد.

صالح قاسمی، پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان، در رابطه با معضل کاهش جمعیت در کشور اظهار کرد: تجربه دنیا به ما می‌گوید که برای ترغیب و تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری باید دو راهبرد مهم در دستور کار قرار گیرد. اوّل فرهنگسازی عمومی، بدین معنا که فرزندآوری باید به یک فرهنگ ارزشی و رفتار ارزشمند تبدیل شود و دوم اعطای مشوق‌های مالی و اقتصادی به خانواده‌ها، چرا که بسته‌های تشویقی و مشوق‌های مالی می‌توانند سهم بزرگی در ترغیب خانواده‌ها برای فرزندآوری داشته باشند.

شخصیت های مشهور الگوی فرزندآوری شده اند

وی بیان کرد: الگو گرفتن از شخصیت‌های مشهور جامعه، یک پدیده حقیقی است که وجود واقعی هم دارد و تأثیر بسزایی در جامعه می‌گذارد، به این دلیل که یکی از اصلی‌ترین متغیر‌های تعیین کننده الگوی فرزندآوری، نوع نگرش اجتماعی به فرزندآوری است که در این میان، سبک زندگی و فرهنگ عمومی هم در فرزندآوری بسیار موثر است.

قاسمی گفت: این یک واقعیت است که رفتار افراد مشهور اعم از سیاسی، نخبگان، هنری، ورزشی و به طور کلی سلبریتی‌ها روی نوع نگرش فرزندآوری بسیار موثر است و می‌تواند تعریف خانواده مطلوب و تعداد فرزندان در جامعه را تغییر دهد و دچار دگرگونی کند.

پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان تصریح کرد: چند سالی است که مقام معظم رهبری و کارشناسان حوزه جمعیت، در رابطه با تحولات جمعیتی، هشدار‌های جدّی داده‌اند و بیش از پنج سال است که به طور رسمی، سیاست‌های کلی جمعیت به قوای سه گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شده است، اما با قاطعیت می‌گویم که هنوز هیچ اتفاقی برای اجرای این سیاست‌ها نیفتاده است، چرا که مسئولان مربوطه، نه تنها هیچ گونه اراده‌ای برای این منظور ندارند، بلکه مجلس هم در دوره‌های نهم و دهم، کوتاهی‌های غیرقابل توجیهی برای این منظور داشته است که از آن جمله می‌توان به برخی از طراحی‌ها در الگوی پرداخت یارانه بنزین و اعطای وام ازدواج و ... اشاره کرد که این‌ها کاملا ضدّ جمعیتی است.

وی ادامه داد: مجلس یازدهم هم که به تازگی شروع به فعالیت کرده قول‌هایی به منظور افزایش نرخ رشد جمعیت داده که آن هم هنوز در این مدت کوتاه منتج به نتیجه محسوس نشده است و این نشان می‌دهد که در کشور ما یک غفلت عمومی در خصوص سیاست‌های کلی جمعیت وجود دارد.

قاسمی با اشاره به پیامد‌های منفی کاهش نرخ فرزندآوری در ساختار جمعیتی جامعه افزود: کاهش گروه سنی جوانان در ساختار جمعیتی جامعه می‌تواند آسیب زا باشد، چرا که در ساختار جامعه، یک گروه سنی تحت عنوان ۱۵ -۶۴ ساله داریم که به گروه کار و فعالیت مشهور هستند و دنیا هم این گروه سنی را به این عنوان می‌شناسد. وقتی این گروه از دو سوم جامعه کمتر شود، باعث می‌شود که نیروی کار و فعالیت کاهش پیدا کند و پیامد‌های منفی گریبان گیر جامعه شود که مهم‌ترین آن‌ها مشکلات اقتصادی است.

این در حالی است که اسماعیل اکبری مشاور وزیر بهداشت با اشاره به جمعیت کشور اظهار کرد: نرخ رشد جمعیت در سال ۹۹ به شش‌دهم درصد رسیده است و این امر حاکی از آن است که در حال افول جمعیتی و گذار از جوانی به سالخوردگی هستیم و این موضوع بسیار خطرناک است.

او افزود: بر اساس آمار‌های رسمی و گزارش سازمان ثبت احوال، در سال ۱۳۹۸ در کشور ۱۷۰ هزار نوزاد کمتر از سال ۱۳۹۷ به دنیا آمده است و در سال ۹۹ نسبت به ۹۸، حدود ۸۰ هزار نوزاد کمتر متولد شده است، وضعیت باروری و فرزندآوری در کشور به‌گونه‌ای است که زیر باروریِ سطح جانشینی (RLF) جمعیت در کشور و حتی باروری سطح جانشینی متعارف است.

اکبری با اشاره به نقش دولت در اصلاح ساختار جمعیتی، عنوان کرد: مسئولان باید تمهیدات و برنامه‌ریزی‌های دقیقی به‌ویژه در حوزه‌های سلامت، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای مراقبت، حفظ جوانی و افزایش جمعیت مولد در کشور، انجام دهند و مردم و فعالان اجتماعی نیز باید این امر را جزو مطالبات اصلی خود قرار دهند.

او ادامه داد: ازجمله مشکلات اصلی در این زمینه نبود ساختار اجراییِ مسئول برای پاسخگویی به اجرای قانون و مطالبات مردم است؛ شما می‌دانید که مقام معظم رهبری بار‌ها در خلوت و جلوت به‌ویژه در چند سال اخیر، به وزرای مشخصی تذکر مشفقانه دادند، اما متأسفانه اتفاقی مثبت و علمی رخ نداد.

خسران های سرمایه ای ،عاطفی و اقتصادی از مهمترین ضررهای تغییر ساختار جمعیتی 

مشاور عالی وزیر بهداشت گفت: خسران‌های سرمایه‌ای، عاطفی و اقتصادی از مهم‌ترین ضرر‌های ناشی از تغییر ساختار جمعیت و سالخوردگی جمعیت در کشور است و مسئولی به آن‌ها بها نداده است و من از کسی نشنیده و ندیده‌ام که به طور جدی به این موارد بپردازد؛ بنابراین زمانی که خانواده‌ها و زوجین احساس کنند که دولت و نظام برای ازدواج و تحکیم خانواده آنان هزینه می‌کند، با احساس امنیت بیشتری ازدواج و فرزندآوری را تحقق می‌بخشند. علاوه بر آن، تقویت و استفاده بهینه از حمایت غیررسمی که در فرهنگ و ارزش‌های سنتی خانواده‌ها نهفته است می‌تواند در ارائه خدمات حمایتی برای زوجین جوان که در زمان تحصیل و اشتغال قصد فرزندآوری دارند، موثر باشد.

در نتیجه سیاست‌های جمعیتی در کوتاه مدت به هدف و نتیجه نمی‌رسد، بنابراین نیاز است با حمایت جدی در راستای رفع این بحران سیاست‌های جمعیتی و تشویق زوج‌های جوان به فرزند آوری پیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.