افقه، تحلیلگر اقتصادی: دولت ذخیره ارزی زیادی ندارد که بتواند ارزپاشی کند/ ترامپ مثل بایدن بر دور زدن تحریم‌ها توسط ایران چشم‌پوشی نمی‌کند

دیده‌بان ایران – زهرا ترابی: قیمت دلار در بازار آزاد، ۸۴ هزار تومان را هم رد کرده که متاسفانه لرزش‌های بدی را در بدنه اقتصاد ایران ایجاد کرده است. البته چند سالی است که شاهد افزایش افسارگسیخته قیمت ارز در کشورمان هستیم و تا امروز، متاسفانه هیچ دستگاه ذی‌ربطی در دولت‌های گوناگون نتوانسته اقداماتی اساسی را برای کنترل نرخ دلار، پیاده‌سازی کنند. برخی کارشناسان براین باور هستند که افزایش اخیرا قیمت دلار، هم مربوط به تحولات منطقه به‌ویژه مسائل سوریه و هم مربوط به بازگشت مجدد ترامپ به کاخ سفید است که تجربه فشارهای اقتصادی دوره قبلی ریاست جمهوری او، خیلی دور نیست. البته بعضی از کارشناسان، مسائل داخلی مثل حذف ارز نیمایی و کاهش ذخایر ارزی دولت را از جمله افزایش شدید قیمت دلار در ماه‌های اخیر می‌دانند.

نرخ ارز خارج از اختیارات و سیاست‌گذاری‌های دولت است

در همین راستا، مرتضی افقه، تحلیلگر اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان ایران، درباره دلایل افزایش قیمت ارز در چند ماه گذشته، توضیح داد: بارها گفته‌ام فعلا همه متغیرهای اقتصادی به‌ویژه نرخ ارز که ریشه در مبادلات خارجی دارد، خارج از اختیار سیاست‌های دولت و مسائل داخلی است. ایران به دلیل این که به‌شدت به صادرات نفت و نیازهای وارداتی وابسته است که در هر دو مورد، ارز نقش اصلی را بازی می‌کند و در تجارت هم سیاست خارجی نقش اصلی را بازی می‌کند.

وی ادامه داد: بنابراین، هر تنشی که در روابط خارجی ما ایجاد شود، می‌تواند روی افزایش قیمت ارز تاثیر بگذارد. با آمدن ترامپ، افزایش نرخ دلار در ایران کاملا طبیعی بود. اما این که این افزایش قیمت تداوم داشته باشد یا متوقف شود یا حتی نرخ ارز کاهش پیدا کند، متاسفانه خارج از اختیار و دامنه سیاست‌گذاری‌های دولت است و بستگی به این دارد که تحریم‌ها ادامه پیدا کنند یا خیر؛ یا این که سایه تهدیدهای مکرر اسرائیل و آمریکا علیه تاسیسات هسته‌ای کشورمان برداشته شود یا خیر.

روند افزایشی قیمت ارز حتی با شروع مذاکرات هم ادامه می‌یابد

این استاد دانشگاه اضافه کرد: نقطه روشن و مثبتی که بعد از آمدن ترامپ وجود دارد، این است که رئیس‌جمهور جدید آمریکا به‌شدت روی مذاکره تاکید می‌کند و این می‌تواند بر بازار ارز کشورمان تاثیر مثبت بگذارد، اما به این موضوع بستگی دارد که ایران هم مذاکره را می‌پذیرد یا خیر. به نظر می‌رسند که اگر دو طرف صریحا اعلام کنند که مذاکره می‌کنیم، ممکن است در چند روز شاهد کاهش نسبی قیمت ارز داشته باشیم، اما چون این مذاکره در مقایسه با مذاکرات برجام بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر است و احتمالاً طولانی‌تر خواهد بود، در مدت انجام مذاکرات به دلیل این که تحریم‌ها همچنان ادامه پیدا می‌کنند، روند افزایشی قیمت ارز را خواهیم داشت.

این تحلیلگر اقتصادی خاطرنشان کرد: ترامپ سخت‌گیری بیشتری درباره دور زدن تحریم‌ها علیه ایران اعمال می‌کند و مثل بایدن نیست که در برخی موارد، چشم‌پوشی کند. در زمان بایدن توانستیم روزانه ۱.۵ تا ۲ میلیون بشکه نفت را زیر قیمت بفروشیم، ولی ترامپ حتی اگر با ایران وارد مذاکره شود، مانع دور زدن تحریم‌ها می‌شود که این مساله به افزایش قیمت ارز حتی در زمان انجام مذاکرات احتمالی با دولت جدید آمریکا دامن خواهد زد. 

ناچار به مذاکره شده‌ایم، چون در زمان لازم، برجام را احیا نکردند

افقه در پاسخ به این سوال که آیا دولت می‌تواند با ارزپاشی، بازار ارز را کنترل کند یا خیر، توضیح داد: دولت زمانی می‌تواند با ارزپاشی در بازار به کنترل قیمت دلار بپردازد که به اندازه کافی ذخایر ارزی داشته باشد. در حال حاضر دولت احتمالا مقداری ذخیره ارزی دارد، اما نگران است که با روی کار آمدن ترامپ، در سال آینده درآمد ارزی نسبت به سال‌های گذشته کمتر شود، به همین دلیل احتیاط می‌کند و ارزپاشی نمی‌کند. ضمن این که در شرایط کنونی، قدرت انتظارات منفی مردم بیشتر از عرضه ارز یا ارزپاشی توسط دولت است؛ بنابراین حتی اگر دولت چنین اقدامی هم انجام دهد، فقط بر جلوگیری از افزایش موقت، مؤثر خواهد بود.

این استاد دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: متاسفانه سیاست‌گذاری‌های بد یا سوءتدبیرها در سال‌های گذشته باعث شده است که راه گریزی نداشته باشیم، جز این که مذاکره کنیم. البته ممکن است در شرایطی که قرار گرفته‌ایم، ناچار شویم امتیازات بیشتری بدهیم، مقصر این اتفاق هم آن‌هایی هستند که در دوره‌ای که با بایدن می‌توانستند به توافق برسند یا برجام را احیا کنند، با تندروی‌های‌شان مانع شدند و این وضعیت را پیش روی ما قرار دادند که از روی ناچاری مذاکره کنیم و دنبال رفع تحریم‌ها باشیم. اکنون هیچ راه دیگری را برای بهبود وضع موجود نمی‌شناسم.

منبع: دیده‌بان ایران