جزییات نامه وزیر نفت برای تعویق طرح زیست محیطی/ معاون سازمان محیط زیست خبر داد: عدم توزیع بنزین یورو۴ در برخی شهرها/ گازوئیل برخی نیروگاه ها استاندارد نیست/ سلاجقه: ۱۰ درصد بودجه قانون هوای پاک تخصیص می‌یابد/ روایت عضو شورای شهر از ۱۰روز بحرانی در اصفهان
ایرج حشمتی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور به دیده بان ایران خبر داده « در برخی از شهرها و استان ها بنزین یورو۴ توزیع نمی شود.» وی از استان البرز به عنوان یک استان که در آن بنزین غیراستاندارد توزیع می شود نامبرده است. همچنین این مقام ارشد سازمان محیط زیست از غیراستاندارد نبودن گازوئیل نیروگاه های برق خبر داده است. دیده بان ایران با علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست و معاون این سازمان و یک عضو شورای شهر اصفهان این موضوع را بررسی کرده است
دیده بان ایران- پریسا هاشمی: در حالی که آلودگی هوا کلانشهرها و حتی شهرهای بزرگ و کوچک را تحت سیطره خود گرفته و همه به دنبال راه‌حلی هستند تا کشور را از شر این معضل برهانند، علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست آب پاکی را روی دست همه ریخته و اعلام کرد: «اگر با همین سمت و سو پیش برویم حداقل در یک بازه ۱۰ ساله، تهران دیگر این روزها را تجربه نخواهد کرد. امیدواریم در سال آینده این شدت از آلودگی هوا را شاهد نباشیم. کشور ما نسبت به سایر کشورهای همسایه در بحث آلایندگی وضعیت بهتری دارد اما برای ما پذیرفته شده نیست. متاسفانه مسائلی مطرح می‌شود که صحت ندارد و چیزی به نام بنزین پتروشیمی وجود ندارد.»
او در حالی این موضوعات را مطرح می‌کند که برخی از کنشگران محیط‌زیست مانند محمد درویش می‌گویند با یک برنامه‌ریزی دقیق می‌توان 3 ساله بر این معضل غلبه کرد. از سوی دیگر اگر نیز ابراهیم رئیسی در دور بعد انتخابات ریاست جمهوری هم پیروز میدان باشد، باز هم عمر ریاست جمهوری‌اش به 10 سال نخواهد رسید. با توجه به این که دولت هنوز برای شانه خالی کردن از مسئولیت‌هایش «دولت قبل» را مقصر می‌داند و سیبل قرار می‌دهد، اینطور می‌توان برداشت کرد که مردم در دولت ابراهیم رئیسی باید آلودگی هوا را تحمل کنند و مرگ و میر نزدیک 26 هزار نفری همچنان ادامه خواهد داشت. داریوش گل‌علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست سیزدهم آذر امسال این آمار 26هزار نفری را اعلام کرده و گفت: «در بررسی‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت در 33 شهر (سال 1401)، بیش از 26 هزار نفر به‌دلیل مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست دادند که خسارت معادل آن 11.3 میلیارد دلار برآورد شده است، طبق این گزارش تهران بیش از ۶ هزار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا داشته که خسارت معادل آن 3 میلیارد دلار است.»
آمارها اما هم ضد و نقیض هستند. عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت سوم آذر سال گذشته آماری نزدیک به 21 هزار نفر را اعلام و تاکید کرد بود: «در سال گذشته 20 هزار و 800 نفر بر اثر آلودگی هوا فوت کردند و 8 میلیارد دلار خسارت اقتصادی به کشور وارد شده است.»
آنطور که از شواهد و قرائن برمی‌آید مسئولان فقط در حد مصاحبه دغدغه کاهش آلودگی هوا را دارند، چرا که با در نظر گرفتن مبلغ 840 میلیارد تومان برای اجرای تکالیف تعیین‌شده در قانون هوای پاک در قانون بودجه 1402 نمی‌شود به جنگ این آلودگی رفت. بسیاری از کارشناسان بودجه کاهش آلودگی هوای ایران را معادل 100هزار میلیارد تومان تخمین زده‌اند.
طرح کهاب را چند سال عقب بیندازید
وزارت نفت که مسئولیت‌های بسیاری در حوزه محیط‌زیست دارد در تمام دولت‌ها از وظایف خود شانه خالی کرده است. حتی در دولت سیزدهم که داعیه فعالیت‌های محیط‌زیستی دارند نیز این اتفاق رخ داده است. جواد اوجی، وزیر نفت در نامه شماره 211816.ت.6037.ه به تاریخ 1401.11.16 از دولت خواست که طرح «کهاب» را به تعویق بیندازد. اما این خواسته وزیر با مخالفت دولت روبرو شد. طرح «کهاب» یکی از راهکارهای کاهش آلودگی هواست. این طرح برای صرفه‌جویی اقتصادی در مصرف سوخت که با اهداف زیست‌‌محیطی پایه‌گذاری شده و هدف اصلی آن کاهش بخار بنزین در مراحل مختلف سوخت‌گیری است.
اظهارنظر غیرکارشناسی آقای وزیر
در این میان رضا مراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش بارها در اظهارنظر کاملا غیرکارشناسی اعلام کرد: «مدارس نباید به دلیل آلودگی هوا «تعطیل» شوند. اما مدارس تعطیل شدند. سیاست دولت به طور عام و آموزش و پرورش به طور خاص اصلا تعطیلی مدارس نیست. هیچ جای دنیا زمان آلودگی مدارس را تعطیل نمی‌کنند.» اما مدارس در برخی استان‌ها تعطیل و غیرحضوری شدند آنهم به تشخیص کمیته‌های اضطراری که گاه دیر هم تشکیل شدند. در حالی که در برخی کشورهان مانند چین هم مدارس تعطیل می‌شوند. ضمن آن که کارشناسان بر این باورند که آلودگی هوای ایران به ویژه در تهران با آلودگی دیگر شهرها در جهان متفاوت است.
اختصاص ۱۸ تا ۲۲ همت به قانون هوای پاک
علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست در گفت‌وگو با دیده بان ایران درباره این بودجه تاکید کرد: «زمانی که بحث بودجه مطرح می‌شود، این 100هزار میلیارد تومان برای تمام دستگاه‌هاست. این که میزان تخصص این بودجه 10 درصد یا زیر 10 درصد باشد، یکی از نکات منفی است اما در این بحث رخ داده است.»
او افزود: «با توجه به شرایط موجود مطمئن باشید در بودجه‌ریزی امسال شرایط بهتری خواهیم داشت. اگر بخواهیم ذره‌بینی بررسی کنیم؛ سال گذشته چیزی بالغ بر 18 تا 22 هزار میلیارد تومان به قانون هوای پاک تخصیص پیدا کرد و اما امسال با توجه به رویکرد دستگاه‌ها عدد بالاتر از این خواهد شد.»
پایش‌های مداوم نیروگاه‌ها توسط سازمان محیط‌زیست
بنابر گزارش دیده بان ایران؛ گفته می‌شود کیفیت سوخت‌های توزیع شده در جایگاه‌های سوخت (بنزین و گازوئیل) پایین است و کمتر از یورو4 است.
ایرج حشمتی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در اینباره به دیدبان ایران گفت: «طبیعتا میزان تولید سوخت در کشور محدود است. اولویت توزیع با کلانشهرها و شهرهایی که بیشترین آلودگی را به ویژه در شش‌ماه دوم دارند و جایگاه‌های سوخت بین‌راهی است. البته نباید از یاد برد که مصرف سوخت نیز بسیار افزایش یافته است. بنابراین علیرغم تلاش‌های انجام شده، گاهی شرکت نفت نمی‌توان یورو4 را برساند. کما این که گزارش‌های پایش ما در استان البرز - که کلانشهر است – حاکی از آن است که بنزین یورو توزیع نمی‌شود اما وزارت نفت تعهد دارد و دنبال این موضوع است که این میزان را افزایش دهد.»
او افزود: «وزارت نفت دنبال آن است که تعداد و بهینه‌سازی پالایشگاه‌ها کیفیت سوخت را افزایش و ارتقا دهد. اما نباید غافل باشیم که مصرف سوخت در کشور با سرانه جهان متفاوت است. به عنوان مثال در کشور ترکیه با 80 میلیون جمعیت حدود 12 میلیون لیتر سوخت مصرف می‌شود. در صورتی که در ایران حدود 80-95 لیتر سوخت مصرف می‌شود و گاهی این مصرف تا 104 میلیون لیتر هم می‌رسد. در حالی که از نظر جمعیت تقریبا با ترکیه یکسان است. مصرف بیش از حد باعث می‌شود که تولید براساس تقاضا باشد. هر چقدر تقاضا بیشتر شود، وزارت نفت مجبور می‌شود که آن را در جایگاه‌های سوخت تولید کند. اینجاست که اهمیت استفاده از خودروهای هیبریدی و برقی خود را نشان می‌دهد. از سوی دیگر باید میزان حمل و نقل عمومی را آنقدر افزایش دهیم که استفاده از خودروهای شخصی به ویژه در شش ماهه دوم سال زیاد نباشد و این میزان بنزینی که در کشور تولید می‌شود، کفاف مجموعه خودروها را بدهد.»
ایرج حشمتی در پاسخ به این سوال که می‌دانیم نیروگاه‌ها سوخت دوم (یا همان گازوئیل) مصرف می‌کنند چرا گازوئیل یورو4 نیست؟ تاکید کرد: «قبول دارم که در شرایط ناترازی گازوئیل هم این مشکل را دارد. قابل توجه است که نیروگاه‌های نزدیک کلانشهرها می‌توانند آسیب بیشتری داشته باشند و برخی از نیروگاه‌هایی که با فاصله‌ای مناسب و خارج از شهرها و کلانشهرها قرار دارند، اگر گازوئیل هم بسوزانند می‌توانند شرایط را پاس کنند. اما مجموعه سازمان حفاظت محیط‌زیست به پایش‌های مداوم و مجدانه از نیروگاه‌ها اقدام می‌کند و هر جا خارج از قاعده و استاندارد باشد با آن برخورد می‌کند.
۱۰ روز بحرانی در اصفهان
استان اصفهان یکی از آن استان‌هایی بود که امسال با آلودگی بسیاری دست به گریبان بود و تعطیلات بسیاری را به دلیل این معضل متحمل شد. سید امیر سامع، رئیس کمیسیون خدمات شهری، محیط‌زیست و سلامت شورای شهر اصفهان درباره آلودگی امسال اصفهان به دیدبان ایران گفت: «متاسفانه اصفهان در رده آلوده‌ترین شهرهای کشور قرار گرفت. در سال‌های اخیر فشارهای زیادی به محیط‌زیست کشور وارد شده و افزایش جمعیت، مهاجرت به شهرها، سبک زندگی، استفاده نامناسب از انرژی، تجهیزات ناکارآمد و با راندمان بسیار پایین، رفتارهایی که گاهی مردم دارند و کوتاهی مسئولان باعث شده شهر اصفهان نیز از نظر آلودگی به وضعیت بحرانی و شرایط اضطراری برسد.»
او افزود: «ما در ماه اخیر بیش از 10 روز هوای کاملا ناسالم برای همه افراد و شاخص بالای 150 را تجربه کردیم. شرایط خوب نیست و امیدواریم که مسئولان تصمیمات درستی بگیرند و در کنار آن مردم نیز هر اندازه‌ای که اختیار دارند (به اندازه خاموش کردن یک لامپ، عدم استفاده از خودروهای شخصی برای یک روز و...) همراهی کنند. از سوی دیگر امکانات حمل و نقل عمومی پاک در شهرها فراهم شود.»
رئیس کمیسیون خدمات شهری، محیط‌زیست و سلامت شورای شهر اصفهان درباره شرایط حمل و نقل کنونی اصفهان، تاکید کرد: «خط یک متروی اصفهان چند سال است که راه‌اندازی شده و به بهره‌برداری‌رسیده، خط 2 مترو نیز در حال احداث است و سال آینده بخشی از آن را تکمیل می‌کنیم تا راه‌اندازی شود.»
سامع درباره تامین اتوبوسرانی در شهر اصفهان به دیده بان ایران گفت: «قیمت اتوبوس گزاف است. شرکت‌های تولیدکننده داخلی نمی‌توانند نیازهای موجود را تامین کنند از سوی دیگر واردات خودرو نیز با مشکل روبروست. از سوی دیگر وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها تعهداتی دارند که آنها را انجام ندادند. با این حال سعی کردیم تعداد اتوبوس فعال اصفهان را از تعداد 500-600 دستگاه در سال 1400 به حدود 900 دستگاه در سال 1402 برسانیم. ضمن آن که قرارداد خرید حدود 200-300 اتوبوس نیز منعقد شده است.»
او با اشاره به وضعیت نامناسب تاکسیرانی، تاکید کرد: «وضعیت نوسازی تاکسی‌ها بسیار مهم است اما در حال حاضر شرایط نامناسبی بر تاکسیرانی حاکم است.»
رئیس کمیسیون خدمات شهری، محیط‌زیست و سلامت شورای شهر اصفهان در پاسخ به این سوال که شرایط سوخت در اصفهان و شهرهای اطراف آن چگونه است؟ گفت: «در بحث ادعا و شرایطی که اعلام می‌کنند؛ پالایشگاه اصفهان گازوئیل یورو4 و میزان گوگرد زیر 50 (جدیدا می‌گویند زیر 50 و با گوگرد 20 و حتی کمتر ) تولید می‌کند. درباره بنزین هم این موضوعات را مطرح می‌کنند. اما نیاز مصرف شهرها قطعا بیشتر از این است و بعضی از پالایشگاه‌ها در تولید سوخت استانداردهای جدید و پاک موفق هستند. البته در بعضی مواقع شرایط تولید اینگونه است و گاهی شرایط تولیدشان متفاوت می‌شود. از این سو هر روز به میزان مصرف نیز اضافه می‌شود. در کنار این دو مورد، تصمیمات و کوتاهی‌های مسئولان و (به شدت تاکید دارم) مردم نیز با استفاده از انرژی در خانه‌ها در کاهش آلودگی هوا نقش دارند. خودروهای‌مان نیز از نظر فنی ندارند اما می‌شود از همین خودرو با استاندارد پایین کمتر استفاده کرد.»
سامع درباره وضعیت کارگاه‌های آلاینده نیز تاکید کرد: «متاسفانه در اطراف شهر اصفهان کارخانه‌های بزرگ و صنایع بزرگ مقیاس زیادی مانند مجتمع فولاد، پالایشگاه، ذوب‌آهن، پتروشیمی، نیروگاه و... وجود دارد که فشار زیادی را به هوای شهر اصفهان وارد می‌کنند.»
منبع: سایت دیده بان ایران
