سید محمد خاتمی: درهای امید را به روی مردم و خودمان نبندیم/ با خودمان گفت‌و‌گو و با دنیا تعامل کنیم

به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ رئیس دولت اصلاحات با تأکید بر درس گرفتن از اشتباهات و پیدا کردن شجاعانه رویکردهای درست در وضعیت خطیر فعلی کشور گفت: من به عنوان شهروند کوچک جامعه، در سالهای گذشته پیام های غیر رسمی و شخصی به مسئولان بالای کشور داده‌ام و زمانی هم رسماً اعلام کردم. مدتی پیش هم بیانیه 15 ماده ای نوشتم و منتشر شد و روح آن بیانیه این بود که جمهوریت را با حاکمیت، به جامعه ایران برگردانیم؛ چون بنا بوده است که «جمهوری اسلامی» داشته باشیم.

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی در دیدار جمعی از اعضاء حزب اتحاد ملت ایران اسلامی، با آرزوی موفقیت برای این حزب در این مرحله مهم تاریخی ایران، به عنوان یک حزب مسئول، که می‌خواهد وظایف خودش را بشناسد و به نقش خودش در جامعه عمل کند و در عرصه حضور داشته باشد، گفت: حزب اتحاد ملت با همه فرازونشیب ها و حساسیت هایی که جامعه ما داشته، توانسته است به صورت معقول و خوب کار خود را انجام دهد تا نمایندگی‌اش از سوی مردم خدشه دار نشود و در عین حال ثبات و امنیت کشور محفوظ بماند و با توجه به اینکه توجهش به سمت بهبود تدریجی کشور بوده و نیز نسبت به حاکمیت و هم مردم رفتار معقولی داشته است، باید از این جهت از اعضای این حزب تقدیر و تشکر کرد.

وی در ادامه سخنان خود، با بیان اینکه معنای دموکراسی این است که اولاً منشا قدرت را مردم بدانیم و ثانیاً مردم را در خودمان خلاصه نکنیم و بدانیم در جامعه با دیگری سروکار داریم، افزود: «دیگری»، یعنی غیر از ما است و ما باید بدانیم چگونه می توانیم برای آنکه جامعه ای منسجم داشته باشیم با دیگری تعامل و تفاهم کنیم. حزب اتحاد ملت که در درون جبهه اصلاحات عمل می کند- و ضرورت ها ایجاب کرده است که حرکت به صورت جبهه ای انجام بگیرد- و به جبهه متعهد است، در درجه اول با با احزاب دیگر که در آنجا حضور دارند، هم‌سوئی را بیشتر و مشترکات را تقویت کند.

خاتمی تصریح کرد: امروز بیش از هر زمان جامعه ما نیاز به گفت‌وگو دارد؛ گفت‌وگوی میان خودمان، گفت‌وگو با دیگرانی که در عرصه هستند، گفت‌وگو با جهان، گفت‌وگو با حاکمیت. من انتظار دارم این نقش را حزب اتحاد هم با احزاب و گروههای مخالف و با بخش‌های مختلف جامعه این گفت‌وگو را به پیش ببرد و با توجه به اینکه جامعه در حال تحول است، خودش دائماً نو شدن بیاندیشد و زمینه حضور نسل های بعدی را در جامعه بیشتر کند؛ همچنان که بیش از آن انتظار از حکومت است که توجه به مسأله اختلاف نسلی کند و برای جانشینی نیروهای در صحنه در عرصه مدیریت، سازوکار حضور نیروهای تازه نفس و جوانتر را در نظر گیرد و این کار را بکند و البته احزاب هم در این زمینه مسئولیت و نقش دارند. احزاب می توانند و باید واسطه‌ای میان ملت و حاکمیت باشند، و نیز واسطه ای میان بخش های مختلف جامعه با یکدیگر و با حاکمیت و حتی بتوانند دنیا را بشناسند و رابطه درست و منطقی با جهان را جستجو و برقرار کنند.

رئبس دولت اصلاحات در ادامه، با اشاره به اینکه راجع به اوضاع و احوال کشور اجمالاً بگویم که در وضعیت خیلی خطیری قرار داریم، گفت: البته این به این معنا نیست که در برابر مشکلات دست ها را بالا ببریم؛ من فکر می کنم اگر تدبیر و هماهنگی و تفاهم در جامعه وجود داشته باشد، فرصت هایی هست که می توان از آن استفاده کرد و اگر نیست ما باید فرصت ها را بسازیم. اگر بنا باشد اشکالی از نظام بگیریم، این است که آیا از این فرصت‌ها استفاده کرده یا اینکه عملاً در مسیری قرار گرفته است که تهدیدها بیشتر شده است. البته تهدیدها همیشه بسیار بوده است؛ هم در داخل و هم در خارج و امروز بیشتر هم شده است. اما حکمرانی خوب این است که بتواند آنها را بشناسد و از فرصت هایی که در کنار تهدیدات وجود دارد استفاده کند و حتی تهدیدها را به فرصت مبدل بسازد؛ البته این امری ایده‌آل است و ما باید مشکلات را در نظر بگیریم.

وی ادامه داد: اما اگر من می گویم وضعیت خطیر است به این معنا نیست که مأیوس شویم و کنار بکشیم، بلکه مهم این است که در این وضعیت خطیر بتوانیم و از گذشته و از اشتباهاتی که بوده است درس بگیریم و شجاعانه رویکردهای درست را پیدا کنیم و فرصت هایی را ببینیم و یا حتی بسیاری از تهدیدها را تبدیل به فرصت کنیم و حتی درس بگیریم که چرا این تهدیدها به وجود آمد؟ چه میزان ناشی از مسائل خارجی بود؟ چه میزان ناشی از رویکردها و رفتارها در داخل بوده است؟ چقدر ما خودمان سبب شدیم تهدیدها کارگر بیفتد و یا افزایش پیدا کند؟ تدبیر همین است. باید ببینیم آیا راهی وجود دارد که تهدیدها را کمتر کنیم و از موقعیت سخت، فرصت‌هایی بسازیم که برای مردم و جامعه و کشور خوب باشد؟!

وی تصریح کرد: من به عنوان شهروند کوچک جامعه، در سالهای گذشته پیام های غیر رسمی و شخصی به مسئولان بالای کشور داده‌ام و زمانی هم رسماً اعلام کردم. مدتی پیش هم بیانیه 15 ماده ای نوشتم و منتشر شد و روح آن بیانیه این بود که جمهوریت را با حاکمیت، به جامعه ایران برگردانیم؛ چون بنا بوده است که «جمهوری اسلامی» داشته باشیم. راهکارهای مسالمت آمیز و منصفانه ای وجود دارد که همه-اعم از احزاب و جریان ها و جامعه و حاکمیت- با هزینه کمتر به جمهوریت برگردند. اگر صرفا اسلامی هم فکر می کنیم باید ببینیم چگونه اسلام را در عرصه اجتماعی وارد کنیم که با جمهوریت سازگار باشد و البته اسلام را به گونه ای ببینیم که جمهوریت را لطیف تر و قابل تحمل تر کند؛ نه اینکه اسلام را در مقابل جمهوریت ببینیم و جمهوریت را در مقابل اسلام در نظر بگیریم تا در نتیجه آن هم اسلام و هم جمهوریت لطمه ببینند.

وی با بیان اینکه از الزامات این امر این است که بدانیم ما در کدام دنیا زندگی می کنیم و چگونه رابطه‌ای با دنیا می توانیم داشته باشیم تا اصول و موازین منطقی و نیز امنیت و تمامیت ارضی حفظ شود، تأکید کرد: البته طوری اصول را تعریف کنیم که متناسب با زمان باشد و در عین حال قبول کنیم که ما در یک دنیایی هستیم که ما آن را نساخته ایم. باید بپذیریم ما در این دنیای واقعیت هستیم که در آن نظام ظالمانه ای وجود دارد، رژیم هایی که اکنون دشمن ما هستند و از بنیاد بر اساس غصب و سرکوب بودند، در آن وجود دارند، روابط در دنیا در دست قدرت هایی است که امکانات و توان زیادی دارند و نظام بین‌المللی هم نظام عادلانه ای نیست، ولی ما این واقعیت را به وجود نیاورده ایم و گرچه تغییر آن برایمان مطلوب است، اما توان، اراده و امکانات ما چیست؟ راهکارهای تغییر این وضعیت چگونه است؟ باید به این پرسش ها فکر کرد؛ از جمله اینکه ما در روابط خارجی، در دنیا، در منطقه چگونه باید فکر و رفتار کنیم.

خاتمی گفت: من فکر می کنم هنوز هم آن بیانیه 15 ماده ای که مطرح شد کم هزینه‌ترین و پرفایده ترین راه برای این است که کشور دچار آشوب و درگیری نشود و به تعبیر من هم براندازی ناکام بماند و در عین حال خودبراندازی هم نباشد و نظام جمهوری اسلامی در جایگاه خودش بماند. مهم ترین مسأله در این راهکارها این است که مردم احساس کنند در این نظام محترم هستند، حقوقشان رعایت می شود، از زندگی مناسب برخوردار می شوند، در این دنیا امنیت برای خودشان و خانواده و کشورشان وجود دارد، تمامیت ارضی محفوظ می‌ماند و تمام این مسائل را احساس کنند؛ چرا که معتقدم قدرت اصلی اینجاست و هرچه دامنه رضایت مردم از حاکمیت بیشتر شود امنیت و قدرت کشور بیشتر خواهد شد و قدرت چانه زنی نظام ما با دنیای پر ظلم و ستم و آشوب کنونی بیشتر می شود. پس من معتقدم راه های کم هزینه و پرفایده وجود دارد.

وی با بیان اینکه در موقعیت کنونی که وضع خطیر و مشکل است، دولتی روی کار آمده که معتقدم حاکمیت ما با عنایت به امکان تغییر شرایط، آمدن آن را فراهم آورده و خواسته است این دولت سرکار بیاید، تصریح کرد: این امر وظیفه دولت را خیلی سنگین می کند که چه طرح و برنامه ای دارد که جامعه را پیش ببرد و چه ابزارهایی می خواهد در دست بگیرد که راه تغییری که پذیرفته شده است را جلو ببرد. بنایمان این است که تغییری ایجاد شود و این یک موقعیت بسیار خوبی است و باید از موقعیت پیش آمده خشنود بود و دولت را حمایت کرد. البته ما به عنوان شهروندی که دوست داشتیم این دولت سرکار بیاید و شاید ایده آل هایمان هم بالاتر از این بود، در خدمت هستیم، اما نقد هم می کنیم و نقدمان به این معنا نیست که در مسیر تقویت جریانات و جنایاتی که می خواهد اصل ایران از هم بپاشد و اساس جامعه و امنیت از بین برود هستیم، بلکه در جهت تثبیت و تقویت جامعه مدنی و تقویت حاکمیتی که می خواهد در خدمت جامعه باشد هستیم و در عین حال کمک کنیم و موثر باشیم تا دولتی که هست به نفع توسعه جامعه و بهبود وضع جامعه امتیازاتی را از دنیا بگیرد و هرچه پیوستگی حاکمیت با مردم بیشتر باشد ما از آن موضع بهتر می توانیم کار کنیم.

رئیس دولت اصلاحات گفت: باید در فضای منصفانه نصیحت کرد و گفت و از دولت خواست در ارتباط با دنیا بر اساس حفظ تمامیت ارضی کشور و زمینه‌سازی برای توسعه همه جانبه و توانمند کردن جامعه و برگرداندن رضایت مردم و افزایش رضایت در درون جامعه با دنیا صحبت و تعامل کند. امیدوارم احزاب ما هم بتوانند در این زمینه کارشان را خوب انجام دهند و انشاءالله دولت هم بتواند لااقل در مسیر شعارهای خود با تفاهم با حاکمیت آن شعارها را عملیاتی کند.

وی ادامه داد: گام هایی در این راستا برداشته شده است؛ گرچه در عرصه اقتصاد وضع مردم خیلی بد است و احساس می کنیم دست هائی در کار است تا وضع مردم بدتر شود و دولت باید این را جدی در نظر بگیرد و اگر گامی در جهت بهبود زندگی مردم برندارد و به تقویت امیدی که ایجاد شده است کمک نکند که تغییری در داخل و خارج ایجاد شود-به خصوص در حوزه معیشت مردم و تنگناهایی که برای مردم است- همه‌مان زیان خواهیم کرد.

وی ادامه داد: گفتم دست هایی در کار است که مشکلات را بیشتر کند یا لااقل نتیجه آن کارها مشکل تر شدن امور باشد. مثلاً در این موقعیت خطیر قانونی به نام «قانون عفاف و حجاب» مطرح می شود که خوشبختانه خیلی ها از جمله تعدادی از علماء بزرگوار سخت از آن انتقاد کردند. البته من در همه زمینه ها طرح ندارم، اما در برخی مسائل مثل حجاب برنامه دارم که ایجاد رضایت در جامعه ما داشته باشد. خوشبختانه با تدبیر و تفاهمی که بود فعلاً این طرح متوقف شد. به هرحال می توان به دولت تذکر داد. ما زمانی که موضوع حجاب مطرح شد با متفکران و اندیشمندان و نهادهای مدنی جلساتی برگزار کردیم و متنی تهیه شد که هم دولت و هم احزاب می توانند مبنای کار خود قرار دهند. در مورد دانشگاه، آموزش و پرورش که جامعه را در تنگنا قرار داده است این امر صورت گرفت.

رئیس دولت اصلاحات با بیان اینکه در عرصه بین المللی و جهانی در موقعیت خطیری قرار گرفته ایم، گفت: اگر تاکنون برخی راه هایی که رفته ایم نتیجه مطلوب نداشته است، اکنون با این تفاهم و توافقی که در بالا هست راه دیگری را بر اساس منطق و واقعیات انتخاب کنیم؛ نه اینکه تسلیم واقعیات شویم، اما بدانیم این واقعیات وجود دارد؛ حتی اگر بخواهیم واقعیات را تغییر دهیم. باید اول واقعیات را بشناسیم تا بتوانیم کارمان را انجام دهیم. من معتقدم با وجود همه نگرانی ها و مشکلات نباید درهای امید را به روی مردم و خودمان ببندیم و در این زمینه هم می توان گفت‌و‌گو کرد، با خودمان گفت‌و‌گو و با دنیا تعامل کنیم.

وی با اشاره به اینکه تحلیل های مختلفی درباره اوضاع و احوال کشور و منطقه وجود دارد، یادآور شد: اجمالاً قبول دارم که وضع، وضع خوبی نیست و جمهوری اسلامی تحت فشار شدید است و در عین حال که نباید تحت فشارها خودش را ببازد، اما باید با درس گرفتن از گذشته شیوه های منطقی را اتخاذ کند که بتواند فشارها را کم و زمینه را به نفع مردم، امنیت، جامعه تغییر دهد و من عرض می‌کنم به نفع جامعه مدنی-که متأسفانه هنوز خیلی ضعیف است-همه همت به کار گرفته شود تا هم پایه های جمهوریت محکم شود و هم اسلامی که در عرصه اجتماعی با جمهوریت و بسط جامعه مدنی سازگار است قدر ببیند و در صدر بنشیند.

وی گفت: این کشور متعلق به ملت ایران است؛ با همه قومیت ها و گرایش ها و همه شهروندان جمهوری اسلامی و ایران هستند و باید زمینه رشد آنها فراهم شود و بیش و پیش از هر چیز باید در جهت جلب رضایت مردم حرکت کرد و فاصله هائی که میان حکومت و مردم ایجاد شده است کم کرد، آن را پایه قدرت در تعامل و گفت‌و‌گو با دنیا و تأمین منافع ملی قرار داد و قطعا در این زمینه مسئولیت دولت که باید فکر کند و برنامه داشته باشد و تفاهم کند و به راهکارهایی برسد که به نفع کشور می باشد بیشتر از همه است و ما باید کمک کنیم تا انشاءالله این دولت بتواند هم فکر کند و هم فکرش را عملی کند، تا بتوانیم از این وضعیت ناگوار عبور کنیم و وارد فضایی شویم که هم برای ملت و هم برای جامعه و هم احزاب ما بهتر و رضایت بخش تر باشد.

خاتمی در پایان ابراز امیدواری کرد، نشست سراسری حزب اتحاد ملت دارای آثار و برکات فراوان برای جامعه باشد